Жаңа Қазақстан, рейдерлер мен кәсіпкерлер құқығы. Осы саладағы жағдай қашан жақсарады?
Соңғы кездері қоғамда кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау, заңсыз салынған айыппұлдарды жою және заңсыз өндірілген айыппұлдарды қайтару туралы ақпараттар көбейіп келеді. Заңды құқықтар мен мүдделерді қорғау тәжірибесі құқықтық мемлекет пен Жаңа Қазақстанды құру бағытының маңызды құрамдастарының бірі болып табылады.
Қазіргі таңда құқық қорғау органдары осы бағытта жұмыс істеп, прокуратураның белсенділігі артып, «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы өз функцияларын толықтай жүзеге асыруда. Палатаның арнайы порталында бұл жұмыстың көрсеткіштері онлайн режимінде жаңартылып отыр.
Палата өкілдерінің сөзінде сенсек, олар бизнесті қорғау арқылы, 230 млрд теңгені сақтап қалған. ҰКП сарапшылары кәсіпкерлердің 17,9 мың өтінішіне жауап беріп, 34,3 мың сараптамалық қорытынды дайындады. Бұл көрсеткіштерге қарап, қорғауға мұқтаж кәсіпкерлердің әлі де көп екенін аңғаруға болады. Портал бизнестің үкіметпен және мемлекеттік органдармен келіссөздер жүргізу мүмкіндігін нығайту үшін құрылған болатын. Қазір Палатаның уақыты мен ресурстарының кем дегенде 50 пайызы шағын және орта бизнеске, 40 пайызы салалық саясат мәселелеріне және 10 пайызы макрожағдайды реттеуге жұмсалады.
Ұлттық палата трансформациясы бизнесті қолдауды тиімді ете ме?
Палатаға жаңадан сайланған төраға Райымбек Баталов ел президентіне «Атамекен» ҰКП трансформациясының тәсілдерін таныстырған болатын. Сол кезде мемлекет басшысының назары заңнамалық деңгейде бизнеске қысымды азайту және соттар мен прокуратура органдарының бизнесті қорғау жөніндегі жұмысының тиімділігін арттыру мәселелеріне ауған еді. Осы жерде келеңсіздіктер көп. Сондықтан, Қасым-Жомарт Тоқаев «Атамекен» қызметін жүйелі түрлендіру бағытындағы жоспарларды қолдады.
Президент бизнес ортаны бюрократиясыздандыру бойынша қабылданып жатқан шараларды мақұлдап, ҰКП-ны кәсіпкерлікті дамытуға жәрдемдесетін және бизнес-қоғамдастықтың құқықтарын қорғауға бағытталған институт ретінде қайта іске қосу бойынша жұмысты жандандыруды тапсырды.
Палатаны өзгерту барысында көптеген тәсілдер мен бөлімдердің жұмысы қайта қаралды. Мұндай реформаның мақсаты – салалық сараптаманы күшейту және бизнес пен мемлекеттік органдармен жұмысты жақсарту. Шешімі өңірлік палаталардың қызметін айтарлықтай жақсартуға мүмкіндік беретін басқа да міндеттерді, атап айтқанда кәсіпкерлікті қорғау, ШОБ 2.0 бағдарламасы шеңберінде салалық саясатты әзірлеу, салалық сараптама сапасын арттыру, оның ішінде бизнес-қауымдастықтармен жұмысты жақсартуды кешенді дамыту болды.
Трансформация кезеңіндегі жетістіктерге қазіргі уақытта Жоғарғы Сотпен, прокуратурамен және әкімдіктермен өзара іс-қимыл тетігінің жақсы дамығанын жатқызуға болады. Қазір аймақтарда тоқсан сайын әкімдермен, облыс прокурорларымен кездесулер өтіп тұрады. Отырыстардың қорытындылары мен істері жарты жылда бір рет Бас Прокурор деңгейіне жіберілетін болады. Сондай-ақ Ұлттық кәсіпкерлер палатасы Жоғарғы Сот Төрағасымен бірлесіп, ары қарай шешу үшін ай сайын кәсіпкерлердің заң бұзушылықтары мен мәселелерін қарайтын болады.
Аймақтар шет қалып қалған жоқ па?
Нұр-Сұлтан мен Алматы қалаларының кәсіпкерлері өз құқығын белсенді қорғап, Палатаға талап қойып, жалпы өз мүдделерін көзден таса қылмай отыр. Осы орайда, аймақтағы кәсіпкерлер көбіне үнсіз қалып жатады. Сондықтан Алматы қаласы Кәсіпкерлер палатасының алаңында ҰКП Басқарма төрағасының бірінші орынбасары Мақсат Қикімовтің қатысуымен өңірлердегі жұмыс тиімділігін арттыру мәселесі талқыланды. Бұл, ең алдымен, өңірлік деңгейде тартымды бизнес-ортаны құру туралы болды.
Қазір Кәсіпкерлер палатасы бизнес мәселелерін шешу үшін облыс әкімі мен прокурор деңгейінде алаң ұсынып отыр.
«Өңірлік палаталар үшін барлық келіп түскен өтініштерді жедел өңдеу, бизнестің ең ірі, ең проблемалы және қарқынды мәселелерін қорытындылау және оларды осы платформаға жеткізу маңызды. Бұл облыс әкімінің хаттамасына енгізіледі. Ал қазірдің өзінде келесі кездесуде, 3 айдан кейін директор атқарылған жұмысты қорытындылап, мәселені шеше алады, бизнес мәселелерін шешу динамикасын бақылай алады. Қатысу үшін үлкен адвокаттар палаталарын, қоғамдық адвокаттар палаталарын тарту қажет, осылайша барлық маңызды мәселелер өтетін жерлерде айтылады», - деді, «Атамекен» ҰКП Басқарма төрағасының бірінші орынбасары Мақсат Кикимов.
Ол сондай-ақ жобалардың сапалы сараптамадан өтуінің маңыздылығын және әр аймақтың салалық ерекшеліктерін атап өтті. Кездесу барысында «ШОБ 2.0» кәсіпкерлерді мемлекеттік қолдау шараларының қолжетімділігін арттыру үшін цифрлық платформа құру мәселесі де талқыланды.
Мақсат Кикимов кәсіпкерлерге арналған цифрлық платформа барынша пайдалы болуы керектігін ескертеді. «Бірыңғай менеджмент жүйесінің» маңызды бөлігі ШОБ жағдайын талдау, кәсіпкерлердің қажеттіліктерін анықтау, өсу нүктелерін анықтау және салалардың «драйверлерін» анықтау, басым салаларды қолдау бойынша әкімдікке ұсыныстар әзірлеу, терең талдау жасау болып табылады. Және қаладағы аудан әкімдіктеріне кәсіпкерлікті қолдау бойынша KPI белгілеу керек. ҰКП мәліметінше, жақын арада кәсіпкерлерді цифрлық автоматтандыру мен басқарудың заманауи құралдарын қолдануға үйрету жобасын іске қосу жоспарлануда.
Атамекеннің жұмысын кім бақылап отыр?
Айта кету керек, қазір үкімет бизнес мәселелерін талқылау алаңын құрды. Яғни, атқарылған жұмысқа есеп сұрайды. Онда «Атамекен» ҰКП аптасына екі рет мемлекеттік органдар деңгейінде шешуді қажет ететін өзекті және жүйелі проблемалар туралы Министрлер Кабинетіне ақпарат береді. Премьер-Министрдің тапсырмасы бойынша олардың шешімі ерекше бақылауда. Кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеуді жетілдіру мақсатында ҰКП қолданыстағы заңнамалық актілерді реформалау бойынша жүйелі жұмыстарға белсене қатысады. Ал бұл жұмыстардың барлығы зерттеуге, талқылауға ашық, қоғамдық өрісте.
Сонымен, жуырда Ақтауда өңірдегі шағын және орта бизнес өкілдері үшін басты шаралардың біріне айналған «Маңғыстау облысында кәсіпкерлікті дамыту» атты конференция өтті. Форумда облыс әкімдігі, «Атамекен» ҰКП және «Самұрық-Қазына Контракт» ЖШС арасында үш жақты келісім, сондай-ақ көлемі 82 миллиард теңгеден асатын 240 оффтейк келісімшарт жасалды. Тараптар ел ішіндегі құндылықтарды дамыту және импортты алмастыру саясатын жүзеге асыруда ынтымақтасуға ниетті. Бұл серіктестік жаңа жұмыс орындарын ашуға, өндірілетін өнім түрлерін кеңейтуге және жергілікті қамтуды арттыруға мүмкіндік береді. Алдағы 5 жылда таза импорттық тауарларға деген қажеттілік шамамен 110 млрд теңгені құрап, 4,5 мың орынды иеленетіні қазірдің өзінде есептелген. Яғни, кәсіпкерлік қызметтің өрісі кең.
Жалпы, ел үкіметі еліміздегі жұмыспен қамту мәселелерін шешуге, халықтың қаржылық әл-ауқатын жақсартуға, сондай-ақ кәсіпкерлікті дамытуға ерекше көңіл бөлуде. Бизнесті бюрократиялық тұншықтырмай, еркін жұмыс істету керек.
