Түркістандық жас ғалымдар өңірді дамытуға қалай үлес қосып жатыр?
Түркістан өңірі өзінің бай тарихы мен мәдени мұрасымен ғана емес, жас ұрпақтың ғылым мен техникаға деген қызығушылығын арттыруымен де танымал. Бұл жолы Келес ауданындағы Ә.Молдағұлова атындағы №3 мектептің 6-сынып оқушысы Әділбек Думан өзінің ерекше жобасымен жұрт назарын аудартты. Ол ақылды үйлерге арналған smart сарқырама моделін жасап, тек өз замандастарының емес, бүкіл елдің назарын ғылымның адам өміріне оң әсері туралы ойлануға итермеледі.
Думанның жобасы — жасанды сарқыраманы үй интерьерінің бөлігі ретінде пайдалану арқылы адамдарға табиғаттың тыныштығы мен эстетикалық ләззатын сезіну мүмкіндігін беру. Оның идеясы дыбыс толқындарының адам денсаулығына әсері туралы ғылыми деректерге негізделген. Медицина зерттеулері судың табиғи дыбыстары, мысалы, сарқыраманың сыңғыры, адамның психологиялық жағдайын жақсартып, күйзелісті төмендетуге септігін тигізетінін дәлелдейді. Жас зерттеушінің жетекшісі Шамсияат Алтаева да шәкіртінің идеясының қоғам үшін маңыздылығын ерекше атап өтті.
Әділбек Думанның жетістігі Түркістан өңірінде жас ғалымдарға берілетін мүмкіндіктердің артып келе жатқанын көрсетеді. Ол тек ғылыми жоба ғана емес, адамдардың табиғатпен байланысын нығайтуға бағытталған идея ұсынды. Бұл жобаның ерекшелігі – технология мен табиғатты үйлесімді түрде біріктіруінде. Түркістан облысы өзінің жас дарындарымен мақтана алады және олардың идеяларын қолдап, әрі қарай дамыту үшін күш салуы тиіс.
Жас ізденімпаздың жеңісі тек аудандық деңгеймен шектелмей, оның жобасы республикалық деңгейде де танымал болатынына сенім мол. Өйткені мұндай жұмыстар — болашақта Түркістан облысының ғылым мен технология саласында жетекші орын алуына негіз болар маңызды қадам. Әділбек Думан секілді жас ғалымдардың арқасында өңір тек тарихымен ғана емес, ғылымдағы жетістіктерімен де ерекшелене беретіні сөзсіз.
Білім мен ғылым саласын дамытудағы басты мақсат – жастардың заманауи, сапалы білім алуын қамтамасыз ету. Жетісай ауданына сапармен келген «KEMELDEN GROUP» ЖШС басшысы Берік Қасымбеков пен аудан әкімі Серік Мамытов білім саласын қолдау мен дамыту бойынша маңызды келісімдерге қол жеткізді. 2025-2026 жылдары аудан аумағында жеке инвестициялардың көмегімен 1000 орындық екі жаңа мектептің құрылысы жоспарланып отыр. Бұл мектептер Ш.Ділдәбеков ауылдық округінің Қызылтаң елді мекенінде және Қызылқұм ауылдық округінде салынады. Сонымен қатар, «OLZHA SMART» ЖШС Жаңа ауыл ауылдық округінде 320 орындық тағы бір мектептің құрылысын жүргізуді қолға алады.
Өңірде жеке инвестициялар арқылы мектеп салу жұмыстары биылдың өзінде жемісті нәтиже бере бастады. Жетісай қаласында «ЕРЖИГИТ» ЖШС 420 орындық, ал «ЛИДЕР» ЖШС 300 орындық мектепті іске қосып, балаларға заманауи білім беру ортасын сыйлады. Мұндай бастамалар білім сапасын арттырып қана қоймай, ауылдық жерлердегі білімге қолжетімділікті жақсартуға да септігін тигізуде.
Осындай ірі жобалар мен жас ғалымдардың жетістіктері Түркістан облысының болашағына деген зор үміт береді. Жас ғалымдар мен білім саласын дамытуға тартылған жеке инвестициялар өңірді тек Қазақстан деңгейінде ғана емес, халықаралық деңгейде де беделді етуге жол ашады. Әділбек Думанның smart сарқырамасы секілді жобалар болашақта үлкен жетістіктерге жетелесе, заманауи мектептердің салынуы жас ұрпақтың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік береді. Түркістан – тек өткеннің мұрасы емес, болашақтың да жарқын орталығы.
Ғылым мен технологияның қарқынды дамуы қоғамның барлық салаларына терең әсер етуде. Бұл өзгерістер білім беру саласына да ерекше талаптар қояды. Мектептер – ғылыми ойлауды дамыту мен жаңа идеяларды жүзеге асырудың бастапқы алаңы болып табылады. Олардың рөлі тек білім беру ғана емес, сонымен бірге жас ұрпақтың ғылыми жетістіктерге деген қызығушылығын арттыруда, шығармашылық қабілеттерін ашуда және болашақ зерттеушілерді даярлауда маңызды.
Мектеп – ғылымға алғашқы қадам
Мектеп білімнің негізін қалыптастыратын алғашқы кезең. Оқушылар осы жерде әлемді танудың, зерттеу жүргізудің, жаңалық ашудың алғышарттарын үйренеді. Ғылымға деген қызығушылықты ерте жастан ояту – болашақ ғалымдардың қалыптасуы үшін маңызды фактор. Бастауыш және орта сыныптарда оқушылар табиғаттану, физика, химия, биология сияқты пәндер арқылы қоршаған ортаны зерттеуге үйренеді. Бұл пәндер тек теориялық білім беріп қана қоймай, тәжірибелік дағдыларды да дамытады. Мәселен, түрлі эксперименттер мен зертханалық жұмыстар оқушыларға зерттеу жүргізу әдістерін үйретіп, ғылыми жобалар жасауға ынталандырады.
Ғылымды дамытуда мектептерге қойылатын негізгі талаптардың бірі – заманауи технологияларды пайдалану. Интерактивті құралдар, зертханалық жабдықтар, робототехника мен бағдарламалау сыныптары балаларға ғылымды қызықты және қолжетімді түрде түсіндіруге мүмкіндік береді. Осы орайда STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) бағдарламаларының енгізілуі оқушылардың техникалық бағыттағы қабілеттерін дамытып, болашақта ғалым, инженер немесе зерттеуші ретінде қалыптасуына ықпал етеді.
STEM білім беру жүйесінің тағы бір артықшылығы – оқушылардың нақты өмірде қолданылатын жобалармен жұмыс істеуі. Мұндай жобалар оқушыларды мәселені шешудің инновациялық тәсілдерін іздеуге, креативті ойлауға және өз идеяларын жүзеге асыруға үйретеді. Мәселен, Түркістан облысының Келес ауданында 12 жасар Әділбек Думанның smart сарқыраманы жасау идеясы – STEM бағдарламаларының практикалық нәтижесінің айқын дәлелі.
Мектептердің ғылымды дамытудағы әлеуетін жүзеге асыру үшін оларға инвестиция тарту маңызды. Жетісай ауданындағы жеке инвестициялар есебінен салынатын заманауи мектептер – осы бағыттағы жарқын мысалдардың бірі. Мұндай мектептер заманауи зертханалармен, интерактивті сыныптармен және жаңа технологиялармен жабдықталса, оқушылардың ғылымға деген қызығушылығы еселеп артады.
Жеке инвестициялар мектептердің инфрақұрылымын жақсартуға ғана емес, сонымен қатар оқушылардың ғылымға қызығушылығын арттыратын арнайы бағдарламаларды енгізуге де мүмкіндік береді. Жаңа мектептерде физика, химия, биология, математика сияқты пәндерге ерекше көңіл бөлініп, ғылымды игеру үшін ыңғайлы орта жасалады. Бұл шаралар Қазақстанның ғылыми-техникалық әлеуетін арттыруға бағытталған маңызды қадамдар.
Ғылымды дамытуда мұғалімдер басты рөл атқарады. Олар оқушылардың қызығушылығын арттырып қана қоймай, ғылымға алғашқы қадамдарын жасауға бағыт береді. Заманауи мұғалімдер тек пәнді оқытушы ғана емес, зерттеу жұмыстарын үйлестіруші, тәлімгер және оқушылардың мотивациясын оятушы болуы тиіс.
Мысалы, жоғарыда аталған Әділбек Думанның ғылыми жетекшісі Шамсияат Алтаева жас зерттеушінің идеяларын қолдап, оны дамытуға бағыт берді. Мұндай мұғалімдер – мектептерде ғылымды дамытудағы нағыз қозғаушы күш. Олар оқушылардың дарындылығын анықтап, ғылымға деген сүйіспеншілігін оята алады. Ғылыми жобалар мектеп оқушыларының зерттеу дағдыларын қалыптастырып, олардың ғылыми ойлау қабілеттерін дамытуда маңызды рөл атқарады. Жыл сайын өткізілетін түрлі ғылыми байқаулар мен жарыстар оқушыларға өз идеяларын көрсетуге мүмкіндік береді. Мысалы, «Зерде» ғылыми жобалар байқауы – талантты жастардың өз қабілеттерін дәлелдейтін маңызды алаң.
Мұндай байқаулар оқушыларға ғылымның нақты мәселелерін шешуге көмектеседі. Олардың нәтижелері тек теориялық деңгейде қалып қоймай, нақты өмірде қолданылатын жобаларға айналуы мүмкін. Жастардың ғылыми жетістіктерін қолдау олардың үлкен нәтижелерге жетуіне жол ашады.
Ғылымды дамытудағы мектептердің рөлі өте маңызды. Олар жас ұрпақтың ғылыми ойлауын қалыптастырып, олардың болашақта үлкен жетістіктерге жетуіне негіз болады. Мектептердің заманауи технологиялармен жабдықталуы, STEM бағдарламаларын енгізу, мұғалімдердің біліктілігін арттыру және оқушыларды қолдау шаралары – бұл ғылымның дамуына ықпал ететін басты факторлар.
Қорытындылай келе, Түркістан облысы сияқты өңірлерде мектептердің ғылымды дамытуға қосқан үлесі ерекше маңызды. Бұл тек аймақтың емес, бүкіл елдің ғылыми-техникалық дамуына септігін тигізеді. Жастардың ғылымға деген қызығушылығы мектеп қабырғасында қалыптасса, Қазақстанның болашағы жарқын болатынына сенім мол. Мектеп – ғылым мен прогреске бастайтын алғашқы қадам.
