«Бұдан артық бұл қоғам маған өл дей ме?!» – Мәжіліс депутаты Ермұрат Бапи

NEGE тілшісі мұның анық-қанығын Мәжіліс депутаты Ермұрат Бапидың өзінен сұрады.

«Партия құрудың қияметін кеңірдектен татқан адаммын»

– Алдағы жылдары саяси алаңда реформалар мен өзгерістер болмақ. Қос палаталы Парламенттің орнына бірпалаталы жүйе енгізу және бірмандатты депутаттарды партиялық тізіммен сайланатын депутаттармен алмастыру туралы айтылды. Мәселен, экс-депутат Амалбек Тшанов «Сенатты тарату дұрыс. Депутаттарға, аппараттарға құр ақша шығындап келеміз» деді. Президенттің бұл шешімін қалай қабылдадыңыз? Сіз өзіңізді бірпалаталы Парламенттен көргіңіз келе ме?

– Біріншіден, Амалбек Тшановтың сөзі парламенттік реформаға қатысты президенттік бастамаға категория бола алмайды. Ел президенті өз жолдауында айтып кеткендей, Сенатты тарату мәселесі соңғы 10-15 жылдан бері сөз боп келе жатқан мәселе. Бұл талап туа бастаған кезде Тшановың өзі назарбаевтық биліктің бір тетігі болатын.

• Оқи отырыңыз: Амалбек ТШАНОВ, Мәжілістің экс-депутаты: Қазақстанның саяси өмірі «Мың бір түн» ертегісі сияқты

Екіншіден, бұл бастаманы мен ғана емес, Парламент депутаттары түгілі, бүкіл қоғам дұрыс қабылдады деп ойлаймын. Парламенттік билікті нағыз талап деңгейінде қалыптастыру үшін, Парламенттің өзін құрылымдық-структуралық негізде өзгерту қажет еді. Шынында да, Сенаттағы әріптестерім ренжіп қалмас, бірақ арбаның «бесінші доңғалағы» сияқты құрылым Қазақстан сияқты унитарлы елге керек пе еді? Бұл орайдағы 30 жылдық сірескен сең сөгілді деп санау керек.

– Ал сізді екі жылдан кейін бірпалаталы Парламенттен көре аламыз ба?

– Менің ол Парламентке бару-бармауым жеке басымның шешімі бола алмайтын шығар. Сайлау деген бар ғой. Одан өтесің бе, жоқ па – бұл «сайлаушы» деген құдіреттің шаруасы. Ал келесі сайлауға түсем бе, жоқ па, бұл уақыт деген құдірет пен елдегі сол кездегі саяси жағдайға байланысты жағдай болмақ. Сондықтан күні бұрын тон пішпей тұра тұрайық.

– Сіз біздегі сайлау мен сайлаушыны құдірет деп санайсыз ба?

– Мен бұны сайлауға қатысты классикалық түсінік тұрғысында айтып тұрмын. Қалай болғанда да, «сайлаушы» деген – халықтың бір атауы ғой. Оның қалауына шынайы лайық болғанға не жетсін?!

Екіншіден, сіздің сұрағыңыздан емеурініңізді байқап тұрмын: елдегі сайлауға деген сенімге селкеу түскенін айтпақшысыз ғой. Иә, бұл енді мұңға айналған мәселе. Бірақ сізге бір мысал айтайын: өткен сайлауда Зайсан аудандық (ШҚО – ред.) мәслихатына үш бірдей оппозициялық кандидат өтті. Бүкіл Қазақстандағы некен-саяқ оқиға болды. Бұл ненің арқасы деп ойлайсыз?

– Қайдам?! Иә, ненің арқасы?

– Бақылаудың арқасы! Бақылаушылар сайлау комиссияларын тыпыр еткізбей тастады. Сондықтан сайлаудың құдіртеке айналуы бірінші кезекте қоғамның арқасы. Әйтпесе, кез келген билік өз мүддесін қалт жібермейді.

– Сізді «партия құрады...» деген сыбыс шықты. Рас па? Рас болса, партия құруға ақшаны қайдан аласыз? Кейбір дерек көздері «Қажыгелдин қаржыландырады екен...» деп жүр.

– Жоқ, бұл қаңқу сөз. Әлдекімдердің жорта айтқан жоралғысы. Мен жақтан партия құру туралы сөз болған жоқ. Партия құрудың қияметін кеңірдектен татқан адаммын.

Біріншіден, өзіңіз айтқандай, ақша қажет. Ақша болғанда, өте көп ақша керек. Ондай көп ақшаны Қажыгелдин де бере алмайды. Оның да 1999 жылғы «РНПК»-дан (Қазақстан Республикалық халық партиясы – ред.) кейін партия құруға ниеті бар деп айта алмаймын. Біз адым аттасаң, ақшасыз жүре алмайтын нарықтық елде тұрамыз, жалаң ұранмен партия құрылмайды.

Екіншіден, құрылған партияны тіркету әлегі адам айтқысыз. Ол әлекті Болат Әбілевпен бірге «Азат» партиясын, кейіннен «ЖСДП-Азат» бірлескен партиясын тіркету кезінде көрдік.

– 2022 жылғы референдумнан кейін, партия құру ісі біршама жеңілдеді деп жатыр ғой билік...

– Жоқ, партияны сол 2022-ден кейін қоғамға жаңадан келген жастар құрсын. Олардың демократиялық романтизмі бұрқырап жүр ғой. Біздің ғұмырға «партия ойыны» жетеді.

– Сіз бір интернет сайтына берген сұхбатыңызда партиялық сайлау жүйесін қолдаған екенсіз. Ендеше, одан неге ат-тоныңызды ала қашып отырсыз?

– Мен партиялық негіздегі сайлау жүйесін қолдағанда, өз басым үшін емес, қоғамның келешегі үші айттым. Біз жуық он жылдың арғы-бергі төңірегінде бұл жүйеге жүгінуге бәрібір мәжбүр боламыз. Бұл – әлем жүріп өткен, әлемдік саясат жүріп келе жатқан жол. Басқа жолды ешкім ойлап тапқан жоқ. Таза бір мандатты сайлау жүйесі қоғамды саяси пәтерлерге топтастыратын күш бола алмайды. «Бас-басына би болған...» дейтін Абай атамыздың сөзі дәл осы арада лайықты айтылған сияқты.

– Бәлкім, сізді әлдебір жаңадан құрылған немесе қазіргі парламенттік партиялардың бірі қатарына шақырса ше?

– Ол енді кезі келгенде ойланатын мәселе. Егер таза халықтық-демократиялық ниеттегі партия болса, оны да көрерміз. Бірақ әзірге болашақ парламенттік реформаның мазмұны қалай болары, тиісті заңдарға қандай өзгерістер енері белгісіз болғандықтан, күнібұрын күпіршілік жасай алмаймын.

«Қоғамның алдында менің қарызым жоқ!»

– Қалай ойлайсыз, елімізде бір-екі жылда саяси партия ретінде тіркелетін ұйымдар көбейе ме? Бірпалаталы парламентте неше депутат болуы керек деп ойлайсыз және қанша партия өтуі мүмкін?

– Оның бәрі жоғарыда айтып өткенімдей, өзгерістердің мазмұнына сәйкес болады. Бірақ қалай болғанда да құрылатын партиялар қаулап кетеді деп айта алмаймын. Егер қоғамға орта және шағын бизнестің өкілдері көптеп келіп, бүгінгі буржуазия жаңа қозғалыстарға ықылас білдірсе, төрт-бес партия құрылуы мүмкін. Бірақ олардың тіркелуі турасында сәуегейлік айту оңай емес.

Ал бір палаталы парламентте қанша депутат және қанша партиядан болуы мүмкін дегенге келсек, алдағы сайлауда ары кетсе, оптимал нұсқада бес партиядан 150 депутат болуы мүмкін. Бірақ биліктің «ішіне кіріп шыққан» кім бар, менің қателесуім әбден мүмкін.

– Парламентке оппозициядан келдіңіз. Бірақ қазір өзіңізді «оппозициялық көзқарастағы депутатпын» деп санайсыз ба? Нақты қандай заң жобаларына қарсы шықтыңыз немесе қандай заңдардың қабылдануына жол бермеуге тырыстыңыз?

– Бұл менің саяси ұстанымдар шекарасын айқындайтын сұрақтың күрделі күрмеуі. «Оппозициялық көзқарастағы депутатпын» десем, бұған дейін «президент Тоқаевтың саясатын қолдауға келдім» деп айтып жүрмін. Президентті қолдап, оған оппозиция да болу мүмкін бе?

Сондықтан менің қазіргі саяси күй-жағдайым мемлекетшіл саясаткердің ұстанымына көбірек сәйкес келеді деп ойлаймын. Қоғамның билікпен бітіспес тобының алдында репутациялық тұрғыда зардап шексем де, турасын айтайын, бұл ұстанымның қысқаша мәні мынадай: Қасым-Жомарт Тоқаевтың өзі бастамашыл болған өзгерістердің бір пұшпағына сеп бола жүріп, тұтас билікті реформаға қарай қамшылау, қоғамды жасампаздыққа жұмылдыру, ертеңге ерегеспен емес, естілікпен ұмтылу.

Бүгінгі жағдайда дамудың басқадай жолы жоқ екенін даурықпай түйсіне білу керек. Далбаса дабырадан түк шықпайды. Далаңдаған бұл жолдан мен өтіп кеткенмін. Енді сабырлы, салиқалы, бітімгер, мәмілелі жол іздеп көрелік. Одан да түк шықпаса, басқа амал жоқ.

Амал жоқ дейтін себебім, бүгінгі қоғамда билікпен бәсекеге түсерліктей біріккен күш жоқ, шашыраңқы оппозициялық саясаткерлер бірегей саяси ұйымға айнала алмады. Мұндай жағдайда биліктің «ішіне кіріп», қоғам мүддесіне сәйкес конструктивті мәміле іздеуден басқа амалды көріп тұрған жоқпын.

– Сіздің қолыңыздан келер еді ғой. Қоғамның сауатты һәм салауатты тобын сондай бірегей ұйымға топтастыруға тырысып көрмедіңіз бе?

– Көрдік. «РНПК» партиясын алғашқы «ДВК»-ға, «Азат» партиясын ЖСДП-ға қосып, «Алғамен» біріктіру әрекетінің басы-қасында болғандардың бірімін. 2019 жылдың жылымығынан кейін қоғамда пайда болған салауатты саяи күштерді ЖСДП-ға қосудың күйбеңін көрдім. Ақыр соңында бұл бастамаға қоғам мыңқ етпеді, нәтижесінде партияның саяси сатқын активі «КНБ»-мен бірігіп, өзімді төрағалықтан төңкеріп тастады. Бұл қоғам алдындағы саяси қылмыс болса, мен үшін үлкен жүйкелік соққы болды.

Қаңтар оқиғасынан кейін Рысбек аға Сәрсенбайұлымен, белгілі бизнесмен азамат Болат Әбілевпен бірге «Біздің таңдау» партиясын құрып көрдік. Нәтиже қандай? Әлде біз қоғадай қоғамды соңымыздан ерте алмадық, әлде самарқау қоғам бізге ермеді. Мен қолымнан келген, азаматтық арым жетелеген әрекеттің бәрін жасап көрдім. Бұдан артық бұл қоғам маған өл дей ме?!

Қоғамның алдында менің қарызым жоқ! Бірақ азаматтық және перзенттік парызым бар. Депутаттық қызметтегі менің қазіргі мемлекетшіл саясаткерлігім осы парызға тікелей қатысты деп ойлаймын.

«Бір мандатты үш-төрт депутат Парламентте «погода» жасай алмайды»

– Ал сіз қарсы шыққан немесе қабылдауға жол бермеген заңдар туралы не айтасыз?

– Бүгінгі Парламенттің ішкі процедурасы жағдайында «қарсы шығу» мен «жол бермеу» практикалық нұсқада мүмкін емес. Себебі «жалғыздың үні шықпас» дегендей, бір мандатты үш-төрт депутат Парламентте «погода» жасай алмайды. Оған менің басқа 95 әріптесімнің жазығы жоқ, жүйелік жағдай солай!

Иә, әлдебір заң жобасына байланысты Парламенттің партасын төмпештеп, айғай-шу көтеруге болады. Иә, дабыра салып, ертоқымды бауырға алып, тулауға болады. Иә, мандатты лақтырып тастап, депутаттықты доғаруға болады.

Бірақ қоғам үшін оның нәтижесі «нөл»! Биліктің де, қоғамның да «қылы қисаймайды». Бәрі екі-үш күн немесе бір апта даурығады да қояды. Бұл дабыраның соңынан популизмнен басқа арам шөп те шықпайды. Әрине хайп қуатын болсаң, біраз «жерді өртеп», атыңды шығаруға болады. Бірақ мен даңқтың дақпырты арқылы танылатын ондай кезден де, жастан да асып кеткем.

– Дегенмен, сіз Мәжіліске өткенде «халықтың үні боламын» деп едіңіз. Бірақ депутат болғалы халықтың жанына батқан нақты қандай мәселені толық шешіп бердіңіз немесе шешілуіне ықпал еттіңіз?

– Осы сұхбатты оқып отырған адам «толық шешудің» жағдайын жоғарыдағы жауабымнан оқып алар деп ойлаймын. Ал «ықпал ету» жағына келер болсақ, бұ жағынан құралақан емеспіз. Оның бәрін жіпке тізгендей айтып шығу біраз уақытты алады. Бастысы – әлдебір мәселесінің шешілуіне мен ықпал еткен адамдар кезі келгенде өздері айтып берер деген сенімдемін. Біраз елдік және ұлттық мәселе көтергеніме куә зерделі жұрт бар, кеудемді ұрып, оның бәрін айтып шығуды артық санаймын.

Жалғыз мен ғана емес, Мәжілістегі біраз депутат біраз мәселенің шешілуіне ықпал етті, ықпал етіп те жүр. Әлдекімдер даурықпа дабыра қылып жүргендей, депутаттар корпусы тегістей арамтамақ емес. Елдік мүдде алдында арынды, дарынды, қарымды азаматтар бар!

– Өзіңіз атқарған істерге қатысты нақтылап айтсаңыз...

– Нақтылап айтсам, «популизм қуып кетті» деп жазғыратын ағайындардың табылуы әбден мүмкін. Депутаттың атқарған ісіне көңілі толмайтын, «өзінен сөзі ұзын» қазақпыз ғой.

Дегенмен, сұрағыңызға сұрақпен жауап берсем, халық қазынасынан ұрланған активтерді елге қайтару мәселесі жөнінде менен артық айқай салған кім бар? Елдегі теріс дін ағымдарына қарсы шығамын деп, салафизмнің жақтастары мен әлеуметтік желідегі боттардың боқтығына тап болған басқа кімді айта аласыз? Бүгінде «саяси тұтқындар» деген атаумен сотты болып, түрмеде отырған азаматтарға кім барып жүр? Референдумда АЭС-ке қарсы шығып, заңға тартылған азаматтарды түрме жазасынан құтқаруға араша түскенімді кімге мақтан қылайын?

– Әйтсе де, Парламенттің шынайы ықпалы бар деп есептейсіз бе, әлде ол тек саяси декорация ма?

– Бұл арада алдымен бір мәселенің мәнін білген жөн: елдегі барлық кінәратты, қордаланған мәселелерді Парламент пен депуттатар шешіп тастайтын болса, басқа мемлекеттік органдардың қажеті қанша? Парламенттің пәрмені мен ықпалы бірінші кезекте заң шығарушылық функциясы арқылы анықталады.

Депутаттардың ықпалы сол – елдегі елең қылатын мәселелерге дер кезінде араласу, оған мемлекеттік органдардың назарын аудару, депутаттық сұрау салу. Бүгінгі депутаттың қолында бұдан басқа құзірет жоқ. Сондықтан одан аспандағы айды алып бер деген талап жүрмейді. Алдағы парламенттік реформа кезінде бұл тұрғыда біраз бастамашылық ұсыныстар болуы тиіс. Онсыз реформаның толыққанды мәні болмайды.

Ал «саяси декорация» турасында айтар болсам, бүгінде бізде заң шығаратын басқа институт жоқ. Сондықтан оны декорациялық құрылым деп атауға ешқандай негіз де жоқ.

Иә, конституциялық тұрғыда президенттік билік биік және оның мемлекеттік саясатты жүргізу ықпалы күшті болғандықтан, Парламенттің рөлі кейінгі сатыда бағалануы логикаға сәйкес болуы әбден түсінікті. Оның үстіне, қалай десек те біз 30 жылдық сірескен жүйеден арылу үстіндегі транзиттік ел екенімізді естен шығармау керек. Бұл стеротипті саналық түйсіктен бір демде лақытып тастау оңай емес.

– Дегенмен, Парламент қазіргі жүйеде шынайы шешім қабылдай алатын орган ба, әлде биліктің «қолшоқпары» болып қалды ма? Парламент пен қоғам арасындағы басты алшақтық неде деп ойлайсыз? Осы алшақтықты жою үшін қандай қадам жасауға дайынсыз?

– Сіздің тұтас бір ғылыми конференцияның немесе дөңгелек үстел басындағы талқының тақырыбына лайық бұл сұрағыңызға екі бөліп жауап беріп көрейін. Әлбетте бұл менің жеке түйсігімнен туған пікір болады.

Біріншіден, «шынайы шешім» дегенде, біріншіден, Парламент заң шығарушы өкілетті орган. Оның бірінші және негізгі «шынайы шешімі» – заң. Басқадай атқарушылық өкілеттігі жоқ. Сондықтан одан мемлекеттік органдардың шешім шығару құзіретін талап етудің өзі санаға сыймайды.

Мүмкін осы ретте қоғам Парламентті атқарушы билікпен бет жыртысып, жік-жапар болуы тиіс орган санайтын сияқты. Біз «стенка на стенку» қырқысып жүрсек, жасампаз болашаққа жуық жылдары жете аламыз ба? Менің ойымша, қызылшеке таласқа тәнті топтың үміті ақталмағандықтан, Парламентті «ағаш атқа теріс мінгізіп» жіберу интернеттегі желілік тәжірибеге айналған. Сондықтан сіздің «қолшоқпарыңыз» да осындай кіжіністен шыққан теңеу деп ойлаймын. Әйтпесе, осы жасымда дәп менің әлдекімге қолшоқпар боларлық құлқым жоқ.

• Оқи отырыңыз: Депутаттар портреті. Ермұрат Бапи. «Аватар»

Сөз жоқ, әлбетте, заң жобаларын талқылау барысында концептуалды және принципті мәселелер бойынша келіспеушіліктер боп тұрады. Бірақ елдік және мемлекеттік мүдде тұрғысында бітіспес ерегес болуы мүмкін емес. Біз елдің жағдайын ерегеспен емес, мемлекетшілдік мүддемен шешудің қамына қарайлас болуымыз керек.

Ал «Парламент пен қоғам арасындағы басты алшақтық неде?» деген сұрағыңыздың екінші бөлігіне келер болсақ, бұл әлгінде мен айтқан пракикалық конференцияның тақырыбы. Ал осыны қысқаша қайырар болсам, сайлаулар мейілінше ашық және таза өтуі керек. Керісінше болған жағдайда, қоғам сайланған депутатқа да, әкімге де сенбейді. Бұл алшақтықты жақындатудың басқа амалын көріп тұрған жоқпын.

«30 жыл жел диірменмен алысып жүріппін»

– Сіз әлеуметтік желіде белсенді депутатсыз. Бірақ сын айтып қана қоймай, нақты шешім ұсыну керек дейтіндер көп. Осыған не дейсіз? Өз қызметіңізге қандай өлшеммен баға бересіз?

– Жоқ, мен қазір желіден жеріп жүрмін. Бүгінде өте аз жазамын. «Жартасқа бардым, күнде айғай салдым...» дегендей, әбден шаршадым. Желіде желдей есіп отыратын дивани-данышпандар сөйлесін! Біздің жанашыр пікірімізді қаскөйлікпен қабылдайтын қотыраш қоғам білгенін істесін. Шыным – осы! 30 жылға жуық оппозициялық қозғалыста жел диірменімен алысып жүріппін, тағы сонша уақыт арпалысуға ғұмырым жетпейді.

Ал мен өз қызметіме қандай өлшеммен қарайтынымды депутаттыққа дейін, Қаңтар оқиғасынан кейін анықтап алғам. Ол жөнінде біраз сұхбаттарымда біршама айттым, енді оны қайталай бергім келмейді.

Қоғамда конструктивизмнен басқа қолайлы қайла жоқ. Әбілязовтық ұранға қоғам қоғадай жапырылып ермейді және одан оң нәтиже де болмайды. Бұл да «ескі Қазақстан» сияқты реваншистік пиғыл. Отырған орынымызды тас-талқан етіп, қирандыға жаңа қоғам орнатуға мұршамыз жоқ.

Біріншіден, төңкеріспен жүргенімізде, жасанды желінің жетегінде желіп, көкжиектен асып бара жатқан әлемдік көштен кеш қаламыз. Біз талай-талай көштен кенде қалған елміз, ал бүгінгі таң атса, күн бататын зымыраған заманнан кенде қалу кешірілмес ағаттық болады.

Екіншіден, бізде төңкеріс жасайтын күш те, ондай күшке бірігу құлқы бар халық та жоқ. Екі таңдаудың қолдан келетін және төте жолына түскен жөн. Міне, менің өлшем түсінігім және саяси ұстанымым осындай.

– Енді елдік мәселеге ойыссақ. Депутаттар да каникулдан оралып, жұмысқа кірісіп жатыр. Демалыста қала, аудан, елді мекендерді араладыңыздар. Халықты қымбатшылық титықтатып жібергенін көріп, біліп отырмыз. Алайда, бір пікіріңізде «қиналып жүрген халықты көрмедім» деп айды аспанға бір-ақ шығардыңыз. Шындыққа жанаспайтын пікір айтқаныңыз қалай?

– Бұл маған хайп қуған журналистің жасаған қастығы. Менің жауабымның бас-аяғын қырқып тастап, өзіне қажетті кесінді контентті желіге салған ғой. Содан мен жаманатты боп шыға келгем.

Бірақ мен оған қиналмаймын. Біріншіден, менің қиылып қалған жауабымда айтылғандай, қымбатшылықтың қаулап бара жатқаны рас және бұл бір Қазақстанға ғана қатысты құбылыс емес. Екіншіден, біздің қиындықтың еселенетін себебі – қымбатшылық қамытын киген халықтың үйіне кірген кірістің тең жартысына жуығы той өткізуге немесе диагоналы екі метрлік телевизор сатып алуға жұмсалған кредитті жабуға кетеді. Тағы бір бөлігі баласының ақылы оқуын төлеуге жұмсалады. Енді біразын Каспий-ред жеп қояды. Қалғаны тамағы мен тұрмысына жетпейді.

Осы шындықты неге мойындамаймыз?! Біз даңғазалық пен қымбатшылықты қатар қойып неге салыстырмаймыз? Иә, бізде халықтың жалақысы төмен. Бірақ солай бола тұрса да, биыл жазда Алакөлдің жағасында жыпырлаған халықтан жамбас басар жер табылмағанын өз көзіммен көрдім. Қырғыздың Ыстықкөлінің жартысын қазақтар жаулап алған. 160-тан астам әлем елдері арасында Түркияға сапарлаудан біз тоғызыншы, Эмиратта демалудан 12-орын алады екенбіз. Міне біздегі қымбатшылықтың түрі!

– Дегенмен қазір еттің бағасы аспандап кетті. Сіз өскен шығыс өңір еттің отаны еді. Бүгінде өңірде жергілікті тұрғындарға ет сатпайтын болыпты. Есесіне, Қытайға тасымалдап жатқан көрінеді. Шынымен де, бұдан былай ет қазақтың түсіне ғана кірмей ме?

– Етті Қытайға тасымалдап жатса, оны тегін емес, ақшаға сатқаны емес пе?! Менің түсінігімде, еттің қымбаттағаны – ауылдың жағдайы, агросаланың жақсарып келе жатқаны. Ал ауыл еңсесін көтерсе, қазақтың жағдайы жақсарғаны.

Бірақ әзілсіз айтар болсақ, еттің бағасының шарықтауына ауылдағы фермер емес, базар мен екі ортадағы делдал кінәлі. Бұл енді үкімет пен әкімдіктердің мәселесі. Экономикалық жүйедегі былық шешілмейтін болса, расында да ет біздің түсімізге кіретін күннің ауылы алыс емес.

– Халықпен байланыс туралы айтайық. Сіз ашық қоғамды жақтайсыз. Бірақ өз округіңізде тұрғындармен қаншалықты жиі кездесіп тұрасыз? Соңғы кездесуіңіз қашан болды, қандай мәселе көтерілді?

– Жылына екі рет – жаз бен қыста жоспарлы кездесулер өткізем. Ал жоспарсызын санаған емеспін. Алматыға барған бірер күндік әр сапарымда кемінде 3-4 кездесу өтеді. Ал көтерілетін мәселе көше мен арықты жөндеуден бастап, әділет іздеген халықтың сот пен прокуратураға деген шағымдарынан тұрады. Егер Парламентке менің атыма күніне бес хат келетін болса, соның төртеуі әділет іздеген адамдардың арызы.

– Егер халық сіздің жұмысыңызға көңілі толмаса, мандатты тапсыруға дайынсыз ба? Қандай жағдайда сіз үшін бұл дұрыс шешім болады?

– Әзірге менің депутаттық қызметіме көңілім толмайды деп, шағымданған халық болған жоқ. Ішінде шынтақ айналмайтын, иегінің астынан басқа кеңістікті көре алмайтын бірлі-жарым қызылкөз қазақтар бар шығар.

Екіншіден, мандатты тапсыру – жауапты азамат үшін баланың ойыны емес! Бұл үлкен бір саяси оқиғаларға сәйкес наразылықтың негізінде жасалатын шешім болуы тиіс.