Алматы облысындағы 2024 жылғы егін шаруашылығы: Нәтижелер мен болжамдар

Алматы, NEGE. Облыс бойынша 2024 жылы ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы алаңы 420 мың гектар, оның ішінде бүгінгі күнге дейін 405,6 мың гектар егін жиналды. Бұл – жалпы жоспардың 96%-ы.

Жиналған дақылдардың ішінде дәнді дақылдар, картоп, көкөніс және майлы дақылдар айтарлықтай басым орын алады.

Жиналған дақылдар мен өнімділік

Егін жинау жұмыстары бойынша облыстағы дәнді дақылдардың жалпы алаңы 169,2 мың гектарды құраса, майлы дақылдар 23,7 мың гектарға егілді. Сондай-ақ, 10,4 мың гектар картоп, 15,5 мың гектар көкөніс, 1,8 мың гектар бақша дақылдары, 0,2 мың гектар қант қызылшасы және 198,4 мың гектар азықтық дақылдар жиналды.

Егін жинау жұмыстарының көп бөлігі аяқталғанымен, жүгері дақылдарын жинау жұмыстары әлі жалғасуда. Жүгері егілген алаң 50,4 мың гектар, өткен жылмен салыстырғанда бұл көрсеткіш 4,3 мың гектарға азайған. Қазіргі уақытта 36 мың гектар (71,3%) жүгері жиналып, өнімділік гектарына орташа 70,6 центнер болды. Бұл көрсеткіш бойынша жалпы 254,9 мың тонна жүгері жиналды, ал жалпы жиналған өнім көлемі 378 мың тоннадан асады.

Астық өңдеу және сақтау

Алматы облысындағы үш қайта өңдеу кәсіпорны жыл сайын жиналған жүгері мен басқа да дақылдарды қабылдап, өңдеумен айналысады. Олар:

– Панфилов ауданындағы «Жаркент крахмал-патока зауыты» ЖШС,

– Қарасай ауданындағы «АзияАгроФуд» АҚ,

– Жамбыл ауданындағы «Көк Теңіз» ЖШС.

Қазіргі уақытта «АзияАгроФуд» АҚ зауыты 25 мың тонна жүгері қабылдады, орташа бағасы 50 мың теңге көлемінде.

«Көк Теңіз» ЖШС 62-65 теңгеден 5 мың тонна жүгері қабылдады, ал желтоқсан айының ортасына дейін тағы 15 мың тонна жүгері қабылдауды жоспарлап отыр. Облыс бойынша құс фабрикалары бір килограмына 74 теңгеден 800 тонна жүгері сатып алды.

Дәнді дақылдарды сақтау

Астықты сақтау және кептіру мәселесі де өте маңызды. Алматы облысында дәнді дақылдарды сақтау, кептіру және қабылдау жұмыстарын атқаратын үш лицензияланған кәсіпорын бар. Олардың жалпы сақтау сыйымдылығы 102,6 мың тонна, оның ішінде:

– «Байсерке Агро» ЖШС – 44,6 мың тонна сақтау сыйымдылығымен 12,8 мың тонна жүгері сақталуда.

– «AGRO-FOOD» ЖШС – 18 мың тонна сақтау сыйымдылығымен 0,4 мың тонна бидай сақталуда.

– «Балтабай Дән» ЖШС – 40 мың тонна сақтау сыйымдылығымен 6,8 мың тонна жүгері сақталуда.

Сонымен қатар, облыс аумағында астық кептірумен айналысатын бес кәсіпорын жұмыс істейді. Олар: Еңбекшіқазақ ауданындағы «Наниев К.И», «Будан», «Хайдаров» ШҚ, және Жамбыл ауданындағы «Олжас», «Шкаев» ШҚ.
Картоп және көкөніс өнімдері
Алматы облысы картоп пен көкөніс өнімдерінде де жақсы нәтижелер көрсетті.

Осы жылы 741 мың тонна картоп және көкөніс-бақша өнімдері жиналды. Бұл облыстың ішкі нарығын толықтай қамтамасыз ету үшін жеткілікті. Картоптың орташа бағасы – 213 теңге, пияздың бағасы – 146 теңге, сәбіздің бағасы – 163 теңге болып отыр. Пияз өнімінің көлемі ішкі нарықтың қажеттілігінен екі есе артық. Қазіргі кезде облыс 50,6 мың тонна пияз жинады, оның 24,4 мың тоннасы ішкі тұтынуға, 8,1 мың тоннасы маусымаралық кезеңге сақталуға жұмсалады.

Облыста пиязды сақтау үшін 29 көкөніс қоймасы бар, олардың жалпы сақтау сыйымдылығы 57,2 мың тоннаға тең. Сонымен қатар, шаруашылықтар пиязды уақытылы өткізу үшін ірі сауда желілерімен және супермаркеттермен келісім-шарттар жасалуда.

Өндіріс және сауда

Алматы облысындағы агроөнеркәсіп кешенінің дамуына қарамастан, ішкі нарықта көкөніс пен астықты дұрыс өткізу маңызды мәселе болып отыр. Осыған орай, шаруашылықтар пиязды уақтылы өткізу үшін «Алтын Орда» әмбебап базарынан тегін орындар ұсыну және ірі сауда желілерімен («Magnum», «SMALL») келісім-шарттар жасасу жұмыстарын жүргізуде. Сонымен қатар, пиязды өткізу үшін «АгроФирмаТЖНиК» ЖШС, «Nazdana» ЖШС, «Фирма Алтай» ЖШС және «Арыстан» ШҚ сияқты супермаркеттермен келісімдер жасалуда.

Су Үнемдеу Технологиялары
Ауыл шаруашылығы министрлігі мен Су ресурстары және ирригация министрлігі 2021-2030 жылдарға арналған Ауыл шаруашылығы кешенінің Концепциясының мақсатты индикаторларын декомпозициялауды бекітті.

2024 жылға арналған су үнемдейтін технологияларды енгізу жоспары облыс бойынша 42,6 мың гектарды құрайды. Бүгінгі таңда су үнемдейтін технологиялармен қамтылған алаң 43,1 мың гектарды немесе 101,3%-ды құрайды, оның ішінде тамшылатып суару – 18,4 мың гектар, жаңбырлатып суару – 24,7 мың гектар (жаңа алаң 22,5 мың гектар, оның ішінде тамшылатып суару – 8,8 мың гектар, жаңбырлатып суару – 13,7 мың гектар).

Бұл технологияларды енгізуді ынталандыру мақсатында Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі инвестициялық шығындар бойынша субсидиялау ставкаларын 80%-ға дейін арттырды. Бұл өзгеріс ағымдағы жылдың 25 мамырынан бастап күшіне енді.

Сонымен қатар, облыста су үнемдейтін технологияларды сатып алу мүмкіндігін арттыру үшін тамшылатып суару жабдықтарын өндіретін зауыт жұмыс істейді. «Қазақстандық коммерциялық инвестициялық компания «Жібек Жолы» ЖШС бастапқы кезеңде су үнемдейтін технологияларға 10 миллион доллар инвестициялауды жоспарлап отыр. Компания тамшылатып суару жүйесіне арналған құрамдас бөліктерді шығарумен айналысады. Өндіріс үшін бөлінген жер учаскесінің аумағы 8 гектар.

Алматы облысының егін шаруашылығы саласы 2024 жылы айтарлықтай жоғары нәтижелерге қол жеткізді. Дәнді дақылдар, картоп, көкөніс және жүгері жинау жұмыстары сәтті жүргізілуде. Егін жинаудың орташа өнімділігі де жоғары, бұл агроөнеркәсіп кешенінің тиімді жұмыс істеп жатқанын көрсетеді. Алайда, өнімді уақытында өңдеу және сақтау мәселесі ерекше маңызды болып табылады.
Облыстың аграрлық секторында ішкі нарықты тұрақты түрде қамтамасыз ету үшін тиімді логистика мен сауда желілерімен байланыс орнату қажет.

Сонымен қатар, егін жинау жұмыстарына қажетті техниканың тиімді пайдаланылуы және астықты сақтау инфрақұрылымының дамуы егін шаруашылығының тұрақты дамуына ықпал етеді.

Бұл тұрғыда су үнемдейтін технологиялар да ерекше маңызға ие. Қазіргі уақытта су үнемдейтін әдістердің кеңінен енгізілуі облыстағы егін шаруашылығының тұрақтылығын арттыруда маңызды рөл атқарады. Тамшылатып суару мен жаңбырлатып суару сияқты технологиялар судың шығынын азайтып, өнімділікті жоғарылатуға мүмкіндік береді. Бұл, әсіресе, құрғақшылық жағдайларында ауыл шаруашылығының тиімділігін қамтамасыз ету үшін аса маңызды. Су үнемдеу технологияларын енгізу агроөнеркәсіп кешенінің инновациялық даму деңгейін көрсетеді және ауыл шаруашылығының болашағын нығайтуға бағытталған қадам.