Әлеуметтік салада Ресейді неге үлгі етпейміз?
Мемлекеттің негізгі байлығы – халқы. Мемлекеттің басты міндеті – халқының әл-ауқатын жақсартып, жақсы өмір сүруіне мүмкіндік туғызу. Дерек бойынша, Қазақстан халқының 60 пайызы кедейлікте өмір сүріп жатыр.
Мемлекет былтырдан бастап көпбалалы аналардың жағдайына көңіл бөле бастады. Бәлкім, әке-шешесінің күндіз-түні жұмыс істеуі салдарынан қараусыз қалған бес бала өртке оранбағанда жабулы қазан «жабулы» күйде қалар ма еді, кім білсін?! Әр нәрсеге қозғаушы күш керек. Бес баланың тағдыры осы тектес қаншама отбасының түйткілін шешуге түрткі болды. Былайша айтқанда, осы оқиға ескі жараның бетін тырнап, көпбалалы аналардың өре түрегелуіне итермеледі. Жәрдемақының жаңа түрі енгізіліп, көпбалалы отбасылардың көбі атаулы әлеуметтік көмекке қол жеткізді, одан бөлек жаңа жылдан бастап әр балаға 10 мың 500 теңгеден жәрдемақы ала бастады. Бірақ бұл мәселенің шешімі емес.
Көбеюдің жолы бар ма?
ҚР Президенті Қ.Тоқаев өзінің алғашқы жолдауында жәрдемақы мәселесінен гөрі баспанаға екпін түсірді. «Жеңілдік мөлшерлемесі 2 пайыз, алғашқы жарнасы 10 пайыз болатын «Бақытты отбасы» атты жаңа бағдарлама іске қосылды. Жыл соңына дейін алты мыңға жуық отбасы осы бағдарлама бойынша баспаналы болады. Бірінші кезекте көпбалалы отбасылар мен мүгедек бала асыраушы отбасылар қамтылады. 2020 жылдан бастап жыл сайын 10 мың осындай отбасы баспанамен қамтылады», – деген-ді Президент.
Ал осы аптаның сейсенбісінде Ресей президенті В.Путин халқына кезекті жолдауын жасап, негізгі басымдықты әлеуметтік салаға арнады. Ол 2007 жылы қабылданып, бұған дейін жемісін берген «Ана капиталы» бағдарламасын 2026 жылға дейін ұзартатынын мәлімдеді. Әу баста екінші, үшінші, т.б. бала санына қарай төленетін жәрдемақы осы жылдан бастап бірінші балаға берілетін болды. 2020 жылдан бастап бірінші баласын өмірге әкелген ата-ана 466 мың 616 рубль (2 млн 796 мың теңге) жәрдемақы алуы тиіс. Ал екінші баласы үшін қосымша 150 мың рубль төленеді, сондай-ақ, үшінші баладан кейін мемлекет ипотекаға алған баспананың 450 мың рублін жауып береді. «Мемлекет жас отбасыларды қолдауы керек. Олардың өмірге бала әкеліп, баспаналы болуына мүмкіндік жасау қажет» деді Ресей президенті.
Қысқасы, 2010 жылы Ресей Зейнетақы қорынан «Ана капиталына» 97 млрд рубль бөлсе, 2016 жылы 365 млрд, ал 2017 жылы 312 млрд рубль жұмсады. Біздің теңгеге шаққанда әжептәуір ақша.
Ресейдің Қаржы министрі Антон Силуановтың пікірінше, демографияға дүмпу әкелетін бағдарлама бюджеттің 400-450 млрд рублін шығындайды. Есесіне, бағдарламаның нәтижесі көріне бастады.
2017 жылы Ресей халқының саны 146,8 млн болса, 2019 жылдың 1 қаңтарында 146 млн 793,7 мың адам болған. Соңғы рет Ресейде халық санының азаюы 2008 жылы байқалған. Салыстырмалы түрде айтсақ, Қазақстанда халық саны 2019 жылғы 1 маусымда 18 млн 489,7 мың, қараша айында 174 779 адамға, немесе 0,95%-ға артып, 18 570 346 адамға жеткен.
Ал бізде төленетін жәрдемақыға жұрт риза ма? Азық-түлік пен күнделікті тұтынатын тауарлар қымбаттаған уақытта әр балаға берілетін 10 500 теңге неге жетеді?
Мемлекеттік жәрдемақының мөлшері бала санына қарай белгіленді. Яғни, 4 баласы бар отбасыларға 42 500 теңге, 5 балаға – 53 127 теңге, 6 балаға – 63 757 теңге, 7 және одан да көп балаларға 74 388 теңге төленеді. Орта есеппен алғанда, жәрдемақы мөлшері – әр балаға 10-11 мың теңге. Қазақстанда бүгінде бала саны 7-ден асатын 3151 отбасы бар.
Соған қарамастан «туамын» деп құлшынып отырған ана көп. Қазірдің өзінде үш баласы бар отбасы төртіншісін, төрт баласы бары бесіншісін өмірге әкелуге әрекет етуде. «4 балаға 40-50 мың теңге алсақ та ақша ғой, ақша үшін емес, өзіміз үшін туамыз» дейді. Тіпті, өткенде кейбір аналар «2-3 баласы барларға да жәрдемақы төлесін, бұл бізге күш-жігер береді» деп наразылық танытты да. Дәл Ресей секілді демографияға көңіл бөлсек, қазақ сөзсіз көбейетін еді. Шынымды айтсам, өзім де жұмысты қойып, қазақтың санын арттыруға үлесімді қосар едім... Бірақ қазіргі жәрдемақы бір баланың киім-кешегі мен тамағына да жетпейді.
