Халықаралық Қазақ-түрік университетінің ғылыми жетістіктері мен салаға қосқан үлесі

Сапар барысында ғалымдар тарихи маңызы зор материалдарды тапты. Олар XVII-XIX ғасырлардағы Қазақ хандығының саяси, әлеуметтік-экономикалық, рухани-мәдени тарихына қатысты құжаттарды қамтыды. Бұл деректер Қазақ хандығы мен Цин империясының қарым-қатынастары, шекара мәселелері және көшіп-қону процестерін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Топ құрамында шағатай, көне қытай, қытай, ағылшын, араб тілдерін меңгерген мамандар болғандықтан, материалдарды түпнұсқадан оқу және түсіну сапасы жоғары деңгейде жүзеге асырылды.

Ғалымдар Тайваньның Сыртқы істер министрлігінің архивінен XIX ғасырдың 80-90 жылдарындағы Шәуешек келісіміне қатысты маңызды құжаттарды тапты. Олардың ішінде Қытай мен Ресей арасындағы шекара мәселелері, қазақтардың юрисдикциясы және сауда шарттары туралы келісімдер бар. Бұл құжаттар қазақ жерінің бөлінісі мен екі империя арасындағы келісімдерде қазақтардың орны ерекше болғанын көрсетеді. Сондай-ақ, бұл құжаттар қазақ тілінің тарихи дамуы мен оның жазба мұраларының ерекшеліктерін зерттеу үшін де құнды.

Тайвань архивінен алынған мәліметтердің ерекшелігі – құжаттардың араб әрпімен жазылған көне қазақ тілінде болуы. Бұл тіл қазақ жазба мәдениетінің өзіндік фонетикалық және грамматикалық ерекшеліктерін көрсетеді. Абылай хан дәуірінен бастап XX ғасырдың басына дейін қолданылған бұл жазба тілі қазақ тарихы мен тілінің дамуы туралы жаңа деректер алуға мүмкіндік береді.

Ғылыми іссапар барысында ғалымдар тек архивтерде ғана емес, Тайваньдағы музейлер мен басқа да зерттеу орталықтарында жұмыс істеді. Олар жаңа деректерді ғана емес, сонымен қатар электронды көшірмелерді де әкеліп, оларды ғылыми айналымға енгізді. Бұл еңбектің нәтижесі ретінде Тайвань архивінен алынған деректер Қазақстанда өткен халықаралық конференцияда таныстырылды. Осы конференция барысында зерттеулердің маңыздылығы жоғары бағаланды, ал профессор Нұрлан Кенжеахметов университеттің «Құрметті профессор» атағына ие болды. Бұл зерттеу Түркістан өңірінің ғылыми әлеуетін арттырумен қатар, қазақтың тарихи мұрасын сақтап, оны болашақ ұрпаққа жеткізу үшін маңызды қадам болды. Тайваньнан табылған құжаттар қазақ тарихының жаңа қырларын ашуға мүмкіндік беріп, ұлттық бірегейлікті тереңірек түсінуге ықпал етті. Ғылымды дамытуға бағытталған мұндай жобалар тек Түркістан өңірі үшін ғана емес, бүкіл Қазақстан үшін стратегиялық маңызды деп танылды.

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ғалымдары телескоп ойлап тапты

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ғалымдары білім беру технологиялары саласында елеулі жетістіктерге қол жеткізді. «STEM және креативтілік» оқу зертханасында олар заманауи технологияларды, соның ішінде 3D-басып шығаруды пайдалана отырып, телескоп жасап шығарды. Бұл жоба «Инженерлік-техникалық салаларда STEAM-білім беру негізінде студенттерді ағылшын тілінде дайындау үдерісін дамыту» гранттық жобасы аясында жүзеге асырылды.

Жобаның жетекшісі – физика кафедрасының қауымдастырылған профессоры, PhD Шерзод Раманкулов. Жобаға сондай-ақ PhD Бақытжан Құрбанбеков, магистр-оқытушылар Серік Полатұлы мен Нұрқожа Жақсылық, докторант Қажымұқан Келесбаев және магистрант Яхе Каримжанов қатысты.

Жобаның ерекшелігі – телескоптың бөлшектерін 3D-принтерлерде дайындауында. Құрастыру аяқталғаннан кейін құрылғы ғалымдар мен студенттердің қатысуымен сыналды. Сынақ нәтижелері күткеннен де жоғары болды: телескоп арқылы Айдың, оның ішінде көрінетін жағындағы қара дақтардың анық бейнесі алынды. Телескоп жасаумен қатар, «STEM және креативтілік» зертханасында баламалы энергия көздерін зерттеуге арналған білім беру стендтері іске қосылды. Бұл қондырғылар күн және жел энергиясының физикалық сипаттамаларын зерттеуге мүмкіндік береді. Стендтер оқу үдерісіне енгізіліп, апробациядан өтті. Олар баламалы энергияны қолданудың практикалық аспектілеріне байланысты бірнеше зертханалық жұмыстарды орындауға мүмкіндік береді.

Жобаның жүзеге асырылу нәтижелері тек білім беру үдерісіне ғана емес, өнеркәсіптің дамуына да оң әсер етеді. Университет ғалымдары дайындаған әзірлемелер мамандарды даярлаудың жаңа мүмкіндіктерін ашып, жаһандық деңгейдегі өзекті мәселелерді шешуге жағдай жасайды. Жоба аясында жүзеге асырылып жатқан бастамалар инженерлік-техникалық білім берудің жаңа мәдениетін қалыптастыруға ықпал етіп, инновациялар мен тұрақты даму бағытында жұмыс істеуге негіз болуда.

Қорытындылай келе, Түркістан ғалымдарының Тайвань мұрағатынан тапқан тарихи деректері мен STEM зертханасында жүзеге асқан инновациялық жобалары – Қазақстанның ғылым мен білім саласындағы үлкен жетістіктерінің көрінісі. Бұл екі жоба да еліміздің тарихи мұрасы мен ғылыми әлеуетін дамытуға бағытталған маңызды қадамдарды айқындайды.

Тайвань мұрағатынан табылған құжаттар қазақ халқының XVII-XIX ғасырлардағы саяси, әлеуметтік және экономикалық өмірін терең түсінуге мүмкіндік береді. Олар Қазақстанның халықаралық қарым-қатынастары мен шекара тарихын зерттеуде баға жетпес дереккөзі болып табылады. Әсіресе, бұл құжаттардың көне қазақ тілінде жазылуы тіл тарихын зерттеуге де жаңа көкжиек ашады. Мұндай тарихи құндылықтарды ғылыми айналымға енгізу еліміздің рухани мұрасын насихаттауда үлкен рөл атқарады.

Сонымен қатар, STEM зертханасында жасалған телескоп пен баламалы энергия көздерін зерттейтін стендтер – еліміздің ғылыми-техникалық әлеуетінің дамуын айқындайтын айқын мысалдар. Ғалымдар мен студенттердің бірлесе жасаған бұл жобалары білім беру саласына тың серпін береді. Жаңа құрылғылардың арқасында білім алушылар практикалық дағдыларын жетілдіріп қана қоймай, жаһандық ғылыми қауымдастыққа үлес қоса алады.

Бұл жетістіктер тек аймақтық деңгейде ғана емес, ұлттық және халықаралық ауқымда да маңызды. Олар Қазақстанның ғылыми зерттеулерін жаңа сатыға көтеруге, жастардың ғылымға деген қызығушылығын арттыруға, сондай-ақ елдің мәдени-тарихи мұрасын сақтауға және таратуға ықпал етеді. Мұндай бастамалар болашақ ұрпаққа тек тарихи емес, ғылыми құндылықтарды да мұраға қалдыруға мүмкіндік береді.Начало формы