Энергияны үнемдеу: Ақылды үйлер, автоматтандыру және экологияға пайдалы технологиялар
Бүгінде ғимараттар тек жайлы және ыңғайлы болуымен ғана емес, сонымен бірге энергияны үнемдей алатын деңгейде болуы керек. Бұл тек қоршаған ортаға ғана емес, сонымен қатар тұрғындар мен бизнес үшін үлкен үнемдеуге әкеледі. Қазіргі заманғы технологиялар электр қуатын айтарлықтай үнемдеуге мүмкіндік береді, сондықтан мұндай шешімдерді жаңа ғимараттар салу мен ескілерін жаңарту кезінде пайдалану өте маңызды. Ғимараттардың энергия тиімділігін арттыру жолдарын Institute of Real Estate Management (IREM) сертификатталған жылжымайтын мүлік басқарушысы, «QazProperty» қауымдастығының төрағасы Константин Глушко түсіндірді.
Қазақстанда электр қуаты тапшылығы бар. Энергетика министрлігінің мәліметінше, биыл бұл тапшылық шамамен 6 миллиард кВт/сағ құрайды. Әсіресе ірі қалаларда бұл қатты сезіледі, себебі жаңа ғимараттарды электр желісіне қосу қиындайды немесе заң бұзушылықтармен жүзеге асады. Мұның себебі – елде энергетикалық инфрақұрылымды дамытуға жауапты бірыңғай мекеменің болмауы, электр қуатын тұтынуды бақылаудың әлсіздігі және бұл саланың жеткіліксіз автоматтандырылуы.
Бұл мәселенің бір шешімі – атом электр станциясын салу. Бірақ егер біз электр қуатын үнемдеуді үйренсек, онда жаңа станциялар салудың қажеттілігі болмайды.
Қолданыстағы «Энергияны үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы» заң энергия үнемдейтін технологияларды қолдануды қолдайды, бірақ жеке компаниялар мен кәсіпкерлер үшін жеткілікті ынталандыру шараларын қарастырмайды. Қазіргі және дайындалып жатқан бағдарламалар негізінен мемлекеттік мекемелер мен ірі кәсіпорындарға бағытталған. Ал бизнес нысандары үшін энергия үнемдеу шешімдерін енгізуге жағдай жасалмаған.
«QazProperty» қауымдастығының есептеуінше, егер коммерциялық ғимараттарда заманауи энергия үнемдеу технологиялары қолданылса, электр энергиясын тұтынуды 77%-ға дейін қысқартуға болады. Бірақ мұндай өзгерістердің құны қымбат болғандықтан, оларды енгізу үшін 10 жылға дейін уақыт қажет. Осы себепті, мемлекет тарапынан қолдау болмаса, кәсіпкерлерге бұл жобалар тиімсіз болып көрінеді.
Ғимараттардың энергия тиімділігін арттыру бойынша талаптар күшейтілсе де, нақты нәтиже болмайды, егер оны орындауға міндеттейтін бақылау жүйесі болмаса. Электр қуатын үнемдеу ғимарат салудың бастапқы кезеңінен басталуы керек. Бүгінгі құрылыс стандарттары ғимараттардың жылуды жақсы сақтайтын материалдардан жасалуын, энергия үнемдейтін терезелер мен заманауи инженерлік шешімдерді қолдануды талап етеді. Сондай-ақ, ғимараттың сәулет дизайны, оның ішінде терезелердің орналасуы, желдету жүйесі мен табиғи жарықтандыру – маңызды рөл атқарады.
Ақылды үйлер мен интеллектуалды энергия басқару жүйелері күнделікті өмірдің бір бөлігіне айналуда. Мұндай жүйелер ауа райына және тұрғындардың қажеттіліктеріне бейімделіп, электр қуатын жоспарлы түрде жұмсайды және қажет емес уақытта тұтынуды азайтады.
Жарықтандыру мен жылыту жүйелерін автоматтандыру да қалыпты жағдайға айналып келеді. Мұндай технологиялар тәуліктің уақыты мен бөлмедегі адамдар санына байланысты жылу деңгейін реттеуге мүмкіндік береді. Бұл энергия шығынын айтарлықтай қысқартады.
Коммуналдық төлемдерді азайту – энергия үнемдейтін технологияларды қолданудың негізгі себептерінің бірі. Сарапшылардың айтуынша, жақсы оқшауланған үйлерде және энергия үнемдейтін жабдықтармен жабдықталған ғимараттарда жылуға кететін шығын 30-50%-ға төмендеуі мүмкін. Егер күн батареялары немесе жылу сорғылары сияқты балама энергия көздері қолданылса, үнемдеу одан да жоғары болады. Мұндай технологияларға салынған инвестициялар бірнеше жыл ішінде өзін ақтайды, әсіресе тарифтердің қымбаттауын ескерсек.
Бұған қоса, бұл шешімдер ғимараттардағы техниканың қызмет ету мерзімін ұзартады және энергия жүйесіне түсетін жүктемені азайтады. Бұл жаңа ғимараттар үшін де, жаңартылып жатқан нысандар үшін де маңызды.
Энергияны үнемдеу тек ақша үнемдеуге ғана емес, сондай-ақ экологияға да оң әсер етеді. Ғимараттар – көмірқышқыл газының (CO2) негізгі көздерінің бірі, бірақ заманауи технологиялар бұл шығарындыларды айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді.
Энергия үнемдейтін әрбір ғимарат – қоршаған ортаны қорғауға қосылған үлес. Жаңартылатын энергия көздерін, мысалы, күн панельдерін қолдану қазба отындарға тәуелділікті азайтып, электр станцияларына түсетін жүктемені жеңілдетеді.
Мемлекет ғимараттардың энергия тиімділігін арттыру үшін түрлі бағдарламаларды жүзеге асырып жатыр. Бұл бағдарламаларға ғимараттарды жаңарту мен энергия үнемдейтін жабдықтарды орнатуға арналған субсидиялар мен жеңілдетілген несиелер кіреді. Бірақ көптеген адамдар осындай қолдау шараларының бар екенінен хабарсыз.
Қазіргі технологиялар жылдам дамуда, және жақын болашақта ғимараттар тек энергияны үнемдеп қана қоймай, оны өздері өндіре алатын деңгейге жетеді. Күн батареялары бар заманауи қасбеттер, энергия сақтау жүйелері мен интеллектуалды электр желілері үйлерді әлдеқайда автономды етеді.
Энергияны үнемдеу бүгінде жаңа нормаға айналып келеді. Бұл – тиімді, экологиялық таза және қалаларымыздың тұрақты дамуы үшін маңызды қадам.
Сондықтан энергия үнемдейтін технологияларды енгізу – тек электр қуатын үнемдеу ғана емес, сонымен қатар болашақтың экологиялық және тұрақты қалаларын құруға жасалған маңызды қадам.
Авторы: Еркежан Махмут
