Бала денсаулығын ерте жастан бақылау маңызды
Соңғы уақытта денсаулықтың маңызды екенін түсінгендер қатары көбейіп келеді. Спортпен айналысып, дұрыс тамақтанып, салауатты өмір салтын ұстанатындар қатары артты. Спортпен белсенді айналысып, денсаулығын жақсартуды жолға қойған адам өзінің отбасын да салауатты өмір салтына тартуға тырысады. Үлкендердің құлшынысын көрген бала да дағдыланып, дені сау болып өседі. Денсаулықты бала кезден сақтау керек.
Баланың денсаулығын қадағалау, қамқорлық жасау – әрбір ата-ананың басты міндеті. Бала денсаулығы – ауырмауында ғана емес, оның толық дамуында, көңіл күйінің жақсы, сабаққа зейінді болуында. Әлемде дені сау балалардың саны төмендеп келеді. Сондықтан әрбір заманауи отбасында балалардың денсаулығына қамқорлық жасау бірінші кезекте тұру керек.
Әлбетте, баланың денсаулығын ересектер бақылайды. Бірақ ол өскен сайын өзіне жауапкершілік алады. Ал егер ата-ана баласына өз денсаулығына саналы көзқараспен қарауды үйрете алмаса, онда ол отыз жасқа дейін денсаулықтың қадірін білмей, қартайғанда азабын тартады.
Баланың жасына сай жетілуі, дағдыларды игеруі маңызды. Сол себепті оның ағзасындағы физиологиялық процестердің барысын бақылау қажет. Баланы дәрігерге жиі апарып қарату көптеген аурулардан, әсіресе симптомсыз аурулардан қорғауға көмектеседі. Бала өзін мазалаған нәрсені дәл сипаттай алмауы мүмкін, алайда медициналық тексеру өзгерістерді ерте кезеңде анықтай алады. Сонымен қатар, баланың денсаулығына қамқорлық жасау ата-анаға баласының қалыпты өсіп, дамып жатқанына сенімді болуға көмектеседі. Мамандардың жоспарлы тексерулері барлық ауруды дер кезінде анықтауға мүмкіндік береді.
Әрбір бала үшін оның үлгі алатын мотиваторы – ата-анасы. Сондықтан балаларды салауатты өмір салты мәдениетіне үйретуді әке мен анадан бастау керек. Бала олардың ақыл-кеңестерін тыңдайды және әдеттерін ықыласпен қабылдайды.
Дені сау бала – бұл физикалық, психикалық және эмоционалдық жағынан дамыған бала. Баланың жасына сай дұрыс салмақ қосуы, бойы, зейіні, ойнауға деген ұмтылысы, жақсы тәбет және балалармен қарым-қатынасын бақылап отыру керек. Баланың дені сау болуына ата-ананың сүйіспеншілігі де айтарлықтай рөл атқарады. Өзінің ата-анасы үшін маңызды екенін сезінген бала психикалық және эмоционалдық тұрғыдан дені сау болады.
Балаңыздың дені сау болу үшін не істеу керек?
Тамақтану
Дұрыс тамақтану – денсаулықтың негізі. Әсіресе, балалардың не жейтінін бақылау маңызды. Баланың тамағы дәрумендерге бай болуы керек. Олардың өсуі мен дамуы үшін ақуыз, май және көмірсулардың жеткілікті мөлшері қажет.
Ең бастысы – қалыпты диетаны ұстану: таңғы ас, түскі ас, кешкі ас, жеңіл тағамдар.
Бала кезінен қалыптасқан дұрыс тамақтану әдеті әдетте өмір бойы сақталады.
Қозғалыс
Дене қозғалысы баланың өсуіне жағдай жасайды. Бала таза ауада серуендеп, көп қозғалып және жеңіл дене жаттығуларымен айналысуы керек. Ол бұлшықеттер мен сүйектерді нығайтуға, қан айналымын жақсартуға және иммунитетті арттыруға көмектеседі.
Баланың спортқа деген сүйіспеншілігін ояту маңызды. Дене белсенділігі бұлшықет күшін, ептілікті дамытуға көмектеседі, жүрек-тамыр жүйесі мен өкпені нығайтады. Отырықшы өмір салты артық салмақ пен түрлі ауруларға шалдықтырады. Сонымен қатар, ата-аналар баласының күні бойы гаджеттерде отырмауын қадағалау керек.
Психоэмоциялық жағдай
Эмоциялар баланың өмірінде маңызды рөл атқарады. Олар эмоция арқылы дамып, қоғамға бейімделеді. Ата-ананың міндеті – отбасында жақсы психологиялық ахуал қалыптастыру, мінез-құлқындағы өзгерістерді бақылау, қажеттіліктерді назардан тыс қалдырмау, үнемі араласып тұру, қолдау көрсету, құрметтеу, әрине, жақсы көру.
Медициналық бақылау
Балалар үнемі медициналық тексеруден өтіп тұруы тиіс. Балаңыздың денсаулығын сақтау үшін вакцинация және барлық қажетті процедураларды орындау маңызды.
Сонымен қатар, денсаулық тек физикалық құрамдас бөлікке ғана емес, сонымен қатар психикаға да тәуелді. Міндетті медициналық тексерулер балалар психиатрына жоспарлы түрде баруды да құптайды. Егер баланың ұйқысында, өзін ұстауында, өзгелермен қарым-қатынасында мәселелер болса, онда маманға хабарласу керек. Физикалық аурулар сияқты, психикалық аурулар да ерте кезеңде анықталса, емдеу де оңай болады.
Баланың дені сау болу үшін дұрыс күн тәртібі, уақытымен тамақтану, физикалық белсенділік, тұрақты психоэмоционалды жағдай, тұрақты профилактикалық тексерулер керек.
Күн тәртібі – бұл баланың ұйықтау, ояну кезіндегі әртүрлі іс-әрекет түрлерін ұтымды ұйымдастыру жұмысы. Баланың жас ерекшеліктеріне сәйкес келетін дұрыс режим денсаулықты жақсартады, тиімділікті қамтамасыз етеді, әртүрлі әрекеттерді сәтті жүзеге асырады және шамадан тыс жұмыстан сақтайды.
Балаңызды салауатты өмір салтын ұстануды қай жастан бастауға болады?
Педагогтар мен психологтардың пікірінше, балалардың оған деген ынтасын қалыптастыруға ең қолайлы жас – мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жасы. Дәл осы жаста ағзаның қарқынды дамуы және дененің функционалдық жүйелері қалыптасады, тұлғаның негізгі қасиеттері, өзіне және айналасындағы адамдарға деген көзқарасы қалыптасады. Баланың санасында негізгі практикалық дағдылар мен денсаулық ережелері жасалады, олар бірте-бірте оларды орындау қажеттілігін дамытады және оларды сақтау әдетін дамытады.
Салауатты өмір салты отбасынан бастау алады. Баланың алғашқы күндерінен бастап ата-аналар физикалық және психологиялық тұрғыдан жақсы дамуы үшін қолайлы жағдайлар жасайды. Балаға күнделікті күтім жасау, күн тәртібін ұйымдастыру және емізу денсаулықтың қалыпты деңгейін сақтайды, сонымен қатар денені салауатты өмір салтын сақтауға дайындайды.
Ғалымдар адам денсаулығы тек 7-10% денсаулыққа, ал жартысынан көбі өмір салтына байланысты екенін дәлелдеді. Сонымен қатар ересектердің бойында бар аурулардың 40%-дан астамының бала кезден пайда болатыны анықталды. Сол себепті де адамның басты құндылығы денсаулықты бала кезден күткен абзалырақ.
