ForteBank VIP-клиентке ойдан шығарылған қарыз жүктеп, сотта жеңіліп қалды
2005 жылы кәсіпкер Олег Бахшян ForteBank-тен 1,37 миллион АҚШ доллары көлемінде несие рәсімдеген. Ол банкке Алматы облысы Қарасай ауданындағы 10 гектар жер телімін кепілге қояды.
Алматы, NEGE. Алайда бірнеше айдан кейін біреу Бахшянның атынан қосымша келісімдерге қол қойып, несие сомасы екі есе — 2,4 миллион долларға дейін артқан. Бірақ қарыз алушы бұл жаңа міндеттемелерден хабары болмаған.
«Ол жылдары — 2005, 2007, тіпті 2012 жылға дейін — қазіргі сияқты мобильді қосымшалар болған жоқ, клиент шоттағы ақшасын бірден көре алмайтын. Барлығы өтініш беру, қағаз жүзінде мәлімдеме жасау және қолма-қол ақша төлеу арқылы жүзеге асатын.
Шын мәнінде, банк бұл істі оңай ұтып кететін еді. Олар сотқа келіп, бұл ақшаны менің клиентіме бергенін дәлелдеуі керек болатын. Қаражаттың берілгенін қалай дәлелдейді? Ол — клиенттің қолы қойылған шығыс-кассалық ордер және қолма-қол ақша алуға жазылған өтініш. Банк үзінді көшірмеде менің сенім білдірушім өтініш жазғанын және шығыс-кассалық ордерге қол қойғанын көрсеткен. Бірақ қандай да бір себеппен банк бұл өтініштерді де, ордерді де осы күнге дейін сақтамаған. Олар есеп құжаттарының сақтау мерзімі 5 жыл деген заңға сілтеме жасап, жойылғаны туралы акт әкелді. Алайда бұл актіде нақты қандай құжаттар жойылғанын анықтау мүмкін емес. Құжаттың өзі күмән тудырады.
Оған қоса, қарыз шартына қосымша келісімнің мерзімі 2029 жылға дейін белгіленген. Егер шарт әлі де күшінде болса, онда ақша берілгенін растайтын құжаттарды неге жояды? Банктің заң қызметі даулы жағдайда бұл құжаттардың қажет болатынын түсінуі керек еді. Бірақ олар несиенің берілгенін растайтын жалғыз дәлелдерді жойып жіберген», — деп түсіндірді кәсіпкердің адвокаты Вячеслав Джалдаев.
Банк талаптары туралы Бахшян 2020 жылы сотқа дейінгі хат алмасудан білген. Іс жүргізу бірнеше жылға созылды. Процесс барысында қарыз алушының кейбір құжаттарға қол қоймағаны дәлелденді, ал оның орнына кім қол қойғаны белгісіз.
«Біз бірінші инстанциядағы сотта істі ұтқанымызда, сот сонымен қатар заң бұзушылық белгілерінің бар екендігі туралы анықтама шығарды: соманы ұлғайту туралы жалған өтініштерді жасау... Бұл анықтама прокуратураға жіберілді, ал прокуратура оны полицияға тапсырды. Қылмыстық іс қозғалып, ЕРДР-де тіркелді. Бізді бір рет шақырып, тергеуге алды. Біздің білуімізше, банк қызметкерлері де тергелген. Бірақ банк сот шешімін шағымдана бастағаннан және Жоғарғы сотқа жүгінгеннен кейін, менің ойымша, құқық қорғау органдары даудың түпкілікті шешілгенін күткен болуы мүмкін.
Қазір, біз істі ұтып, екі сараптама алдық – бастапқы және қайталама комиссиялық сараптама. Біз толыққанды тергеу жүргізуді талап етеміз. Екінші жағынан, біз ресми түрде жәбірленуші болып саналмаймыз. Яғни, ақшаны банктен ұрлаған, ал банк оларды қайтару міндетін бізге артып отыр», — дейді Джалдаев.
Адвокаттың айтуынша, бастапқы несиелік міндеттемелер орындалғанымен, сонымен қатар қосымша міндеттемелер расталмағанымен, ForteBank әлі де кепілге қойылған жер учаскесін ұстап тұр. Олар клиентпен бірге барлық сот инстанцияларынан өтті. Шешім заңды күшіне енді. Дегенмен, ForteBank-тың әлі де Жоғарғы сотқа жүгіну құқығы бар.
«Ресми түрде біз істі жеңдік деп айтуға болады, бірақ процесс толығымен аяқталды деп айта алмаймыз — банктің әлі де шағымдану құқығы бар», — деді Джалдаев.
Ол бұл жағдайдың ірі қаржы мекемелері де қандай да бір маңызды қателіктер жіберетінін айқын көрсететінін атап өтті.
«Менің ойымша, негізгі қорытынды мынада: тіпті осындай ірі банктердің өзі осындай қателік жіберуі мүмкін. Сондай-ақ сот қарапайым азаматтардың құқықтарына мұқият қарауы қажет. Банк өз абыройын қорғау үшін сотқа жүгінбей-ақ жағдайды түсініп, жұмыс істеген қызметкерлерге сұрақтар қойып, ақшаны кім бергенін анықтай алатын еді», – дейді ол.
Осы жағдайға байланысты NEGE редакциясы ForteBank-тың ұстанымын тыңдауға және жариялауға дайын.
