Ерғанат Мәдиұлы: Біздің мақсатымыз – тұрғындардың аяғынан сыз, төбесінен су өтпеуін қадағалау

Анығын айтқанда,  пәтер иелері коперативінің  орнына «бір үй – бір мүлік иелерінің бірлестігі – бір шот» қағидаты бойынша мүлік иелерінің бірлестіктері (МИБ) немесе жай серіктестіктер (ЖС) құрыла бастады. Осы жаңашылдықтың нәтижесінде көптеген түрлі сервистік қызмет көрсету компанияларының артуына жол ашылды. Аталған өзгерістерді жұртқа түбегейлі түсіндіру мақсатында нарық талаптарына сәйкес тыңғылықты жұмыс атқарып отырған  «Көкжиек пәтер қызметі» ЖШС директоры Ерғанат Мәдиұлынан сұхбат алған едік.

– Қазір қала бойынша  барлық көпқабатты тұрғын үйлердің тұрғындары меншік иелерінің бірлестіктері мен қарапайым серіктестікке топтасып жатыр. Өзіңіз осы екі түрлі басқару жүйесіне қызмет көрсетіп отырған мекеме басшысы болғандықтан, бұл жаңашылдық төңірегіндегі жұмыстар қарқынды түрде жүріп жатыр дей аласыз ба?

– Айтып отырғаныңыз ел президентінің 2020 жылғы тұрғын үй қатынастарына байланысты қабылдаған  заң аясында туындаған өзгеріс қой. Оған сәйкес тұрғындар осы жылдың шілдесіне дейін сіз айтып отырған екі түрлі басқару формасына өтулері керек болған.

Мәселен, Алматы шаһары бойынша бүгінгі таңда сегіз мыңнан астам тұрғын үй болса, оларға қызмет көрсететін 800-ден астам пәтер иелерінің коперативі жұмыс істеп келді. Ондағы тұрғындардың дені жаңа басқару жүйесіне көшіп үлгермегендіктен, тіркеу жұмыстарын алдағы жылға дейін ұзартты. Өйткені бұл –түсіндіру жұмыстарын талап ететін күрделі  жұмыс.

– Осы ретте айып отырған екі түрлі басқару формасының бұрынғы  пәтер иелерінің кооперативіне қарастылықтан қандай айырмашылығы бар?

– Арадағы айырмашылық – басқару жүйесінің ашықтығында. Мұнда  көпқабатты тұрғын үйді таза ұстау, жөндеу сынды көптеген жұмыстардың қалай орындалып жатқаны анық көрінеді. «Бір үй — бір бірлестік — бір есепшот» жүйесі болады. Тұрғындар тұрып жатқан үйін күтіп ұстауға жинаған қаражатын қайда және қалай жұмсауды өздері  шешеді. Мүлік иелерінің бірлестігі құрғанда ағымдағы және жинақ шоты ашылады. Ағымдағы шот есебінен күнделікті дәліз бен ауланы жуу, тазалау, жинау қызметінің ақысы алынады. Ал жинақ шотындағы қаражаттан тұрғын үйді жөндеу, шатырын ауыстыру сияқты жұмыстар атқарылады.

– Өздеріңіздей сервистік компаниялармен шарт жасасып жатқан мүлік иелерінің бірлестіктері мен жай серіктестіктер саны күн санап артып келе жатқан болар?

– Қала ортасындағы мыңдаған пәтерден тұратын көпқабатты үйлердің меншік иелернің бірлестігіне топтасқаны ыңғайы. Ал біз ықшам аудан тұрғындарына қызмет көрсететін болғандықтан, көбіне жай серіктестіктермен келісімшартқа отырамыз. Біздің нарықта қызмет жасап келе жатқанымызға бес жылдың жүзі болыпты. Қазіргі таңда осы Көкжиек ықшам ауданындағы 65 үйдің ішіндегі 25 үйдің коммуналды шаруашылық жұмыстары бізге қарайды.

– Жалпы бұл аудан бойынша сіздерден өзге тағы қанша сервистік қызмет көрсету мекемелері жұмыс жасайды?

– Бұл жерде бізден басқа тағы төрт компания жұмыс атқарады. Өз басым сервистік қызмет көрсету орталықтарының көп болғанын құптаймын. Мұның тұрғындарға да тигізер септігі мол болады деп ойлаймын. Өткені өзіңіз білетіндей, бәсеке болған жерде сапа да арта түседі.

– Ал бұған дейін осы аудандағы үйлердің коммуналды шаруашылығын дөңгелетіп келген пәтер иелерінің коперативі қазір немен айналысуда?

– Олар да ұзақ жылғы тәжірибесіне сүйене отырып, біз сияқты сервистік қызмет көрсету компанияларына айналуда. Неге екенін, көпшілік осы пәтер иелерінің коперативін осы уақытқа дейін мемлекеттік деп санап келсе керек. Себебі, мүлік иелерінің бірлестігі мен жай серіктестіктер пайда бола бастағанда, үрке қарағаны бар. Десе де жеке меншік деген атымыз болмаса, тұрғындар тарапынан қандайда бір арыз-шағым түскен жағдайда, біз де әкімшілік алдында жауап беруге міндеттіміз.

– Ендеше, бұл аудандағы шешімін таппай келе жатқан мәселенің біріне тоқталайықшы. Мысалы, Көкжиек ықшам ауданы тұрғындары жаңбыр жауған сайын аулаларды су басып қалатынын айтып жиі шағымданады. Бұл мәселені шешу кімнің құзырына жатады?

– Бұл мәселе кезінде салынған үйлерді станадартқа сай келетін-келмейтініне қарамай, қалай болса-солай қабылдап алғаннан туындап отыр. Арықтардың барлығы шетінен қисық, оның өзі мүжіліп ескіріп кеткен.  Мұның соңы, әрине, аулаларға су жиналып, жертөлелерді су басумен аяқталады. Сондықтан біз тұрғындармен кездесіп, түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, нәтижесінде жергілікті Жетісу ауданы әкімдігіне өтініш жасадық. Бұйрса, жөндеу жұмыстарына арнайы қаражат бөлініп, күн тәртібінде тұрған бұл мәселе шешімін табады деген үміттеміз.

– Ауладағы су басу мәселесін әкімдік шешеді деп отырсыз. Құдай бетін аулақ қылсын дейміз, бірақ қандайда бір апаттық жағдай бола қалса, тұрғын үйлерді қалыпқа келтіру кімнің мойнында?

– Көпшілік білетіндей, қателеспесем, осыдан 4-5 жыл бұрын Көкжиек ықшам ауданындағы 31-32 үй өртке оранды. Салдарынан қанша тұрғынның пәтері жанып кетті. Бірақ абырой болғанда, қалалық әкішілік тарапынан қаражат бөлініп,  далада қалуға шақ қалған тұрғындардың мәселесі шешілді. Әрине, енді  ондай апаттан Алла сақтасын деймін, дегенмен егер төтенше жағдай болса,  тұрғындардың қалтасына қол сұғуға қақымыз жоқ. Ал біздің тарапымыздан қандайда бір мәселе туындап жатса, өзіміз қалыпқа келтіруге тиіспіз.

– Шыны керек, тұрғындар тарапынан «үй күтіміне ай сайын ақы төлейміз, бірақ дәліздегі қабырғамыз өмірі сырланбайды» деген сияқты шағымды естуге құлағымыз үйреніп қалғандай. Сіз басқарып отырған мекеме бұл мәселенің шешімін қалай тауып отыр?

– Жалпы тұрғын үй қатынастарының заңы бойынша тұрғындар тарапынан ағымдағы және күрделі жұмыстарға арналған екі түрлі шот ашылады. Ағымдағы шоттың есебінен күнделікті жөнделетін жұмыстар шығыны мен жұмысшылардың жалақысы төленсе, ал күрделі шоттың есебінен бес жылда бір рет дәліз ішіне толықтай жөндеу жұмыстары жүргізіліп, үйдің қасбеті жаңартылады. Сондай ақ бұл жинақ қордан төбедегі шатыр мен жертөледегі құбыр бүлініп қалып жатқан жағдайда да қаражат алынады.

Әрине, қаржы жинау  мәселесін тұрғындар өздері бірауыздан мәмілеге келе отырып шешеді. Сондықтан мен үнемі олардан тұрғылықты жеріне бей-жай қарамай, жиналыстарға белсенді түрде қатысып, ұсыныстарын ортаға салып отыруды өтінемін. Сонда ғана пәтерлері жылы, төбеден су ақпайтын, сырттан қонақты ұялмай шақыратын дәрежеде болады.

– Айтпақшы, жаздың аптап ыстығында көкжиектіктер ыстық судың өшіріліп тастайтынына орай, жуынар жер іздеп, сабылып жүреді. Әкімдік шешімін табуға тиіс болса да, сіздің бұл мәселеден хабарыңыз бар болар?

– Айтып отырған жағдайға байланысты тұрғындар көбіне жөн сұрап бізге келеді. Соған орай өз тарапымыздан талай рет «Алматы жылу жүйесінің» өкілдеріне хабарласып, мәселенің мән-жайын анықтауға тырыстық. Олар жылу маусымы біткен соң алдағы қысқа дайындық мақсатында зерттеу жұмыстарын бастайтынын алға тартады. Бірақ, ол жерге барып, өз көзімізбен  көрмеген соң,  бұл жөнінде ештеңе айта алмаймын. Дегенмен, биыл тұрғындар тарапынан ыстық суға қатысты шағым көбейіп кеткен соң, мән-жайды анықтау үшін арнайы мекемелерге сұрау салдым. Сөйтсем, «Алматы жылу жүйесі» ЖШС-нің газ компаниясы алдында қарызы бар екен. Соның салдарынан ыстық суды тоқтатып қойған. Бұл мәселе жергілікті әкімдікке жеткен соң барып, оларға қойылар талап күйшейіп, қарыздарын төлеп, халыққа ыстық су жеткізілді. Енді менің көкейімде мынадай сұрақ туындайды: тұрғындар ауызынан жырып ай сайын «Алматы жылу жүйесіне» ыстық су мен жылуға ақша төлейді, бірақ шіліңгір ыстықта неге шомылар жер таппай қоғамдық моншаны жағалап жүруге тиіс?

– Енді алдағы жазда мұндай жағдай тағы қайталануы мүмкін бе?

– «Барғанның сұрауы біледі» деген. Ол тұрғындардың заң аясында өз құқығы мен тілегін талап етуіне байланысты болмақ.

– Ал өздеріңіздей тұрғын үй шаруашылығын реттейтін мекемелердің нарыққа бейімделе алып кетуіне кедергі болып отырған қандайда бір мәселелер бар ма?

– Шыны керек, мүлік иелерінің бірлестігі мен жай серіктестік атаулының  тұрғын үй қатынастары заңына енгеніне екі жыл уақыт өтіпті. Енді қалалық мәслихат осы тұрғындарға үйді ұстау шығынына қойылатын тариф мөлшерін қазіргі инфляцияға негіздеп қайта бекітіп берсе деген тілегіміз бар.

Себебі, қазіргі таңда әр шаршы метрге төленетін 32,41 тиын жыртығымызды жамауға жетпей қалатын кездер болады. Оның өзінде коммуналдық қызмет төлемақысын уақытылы төлемейтін пәтер иелері бар. Қарап отырсаңыз, қазіргі таңдағы ең төменгі жалақы мөлшерінің өзі 60 мың теңге. Егер қызметкерлеріме төлемақыдан түскен түсімнің аздығын алға тартып, одан төмен жалақы беретін болсам, еңбек испекциясының алдында айыппұл арқалайтыным анық. Сонда мен ар жағында салықты қалай төлеп, ай сайынғы шығындарға қаражатты қайдан табамын?! Қазір құрылысқа қатысты жадығаттарды қойып, бір құты сырдың бағасының өзі күн өткен сайын шарықтап барады. Осы мәселе қос бүйірден қысып тұрғандықтан, «шықпа жаным шықпамен» күнелтіп отырған жайымыз бар. Осыны тұрғындар түсінсе деймін.

– Мәселені шешудің қандай да бір жолын қарастырып көрмедіңіздер ме?

– Біз өзіңіз білетіндей, заңды тұлға болғандықтан, жергілікті әкімшілікке өтініш  жасай алмаймыз. Бұл негізі тұрғындар арасындағы өзара жиналыс арқылы шешімін табатын мәселе. Бірақ кім өздігінен «бағаны көтер» деп сұранып бара қойсын. Сондықтан біз  пәтер иелері кооперативі қауымдастығының  төрағасы Аркадий Рубцовқа тариф төңірегінде ұсыныс жасаған едік. Яғни, айлық есептік көрсеткіш  көтерілген сайын тарифке де үстеме қосылса деген ұсыныс білдірдік.  Ол кісі «күтіңдер» деген сыңай танытты. Әзір күтудеміз.

– Құпия болмаса айтыңызшы, сіздің мекемеге қарасты бір үйден қанша қаражат түседі?

– Бұл Көкжиек ықшам ауданында орналасқан бір үйден орта есеппен алғанда  ай сайын 75000 теңге жиналады.  Біз өзімізге қарасты үйлердің жалпы инженерлік желілеріне жауаптымыз. Оның қатарына жертөлелердегі құбырлар да енеді. Атап айтар болсақ: төбедегі шатырдың бүтіндігінен бастап, ауладағы және дәліздегі тазалық пен санитарлық техникалардың істен шықпауын қадағалаймыз.  Сондықтан штатта бөлім басшысы, оның көмекшісі, тәуліктік және апаттық қызметке жауап беретін үш сантехник, электрші, дәнекерлеуші және бірнеше аула сыпырушымыз бен еден жуушы қыздарымыз бар. Егер осы жұмысшылардың бәріне төленетін жалақы мен жөндеу жұмыстарына жұмсалатын шығындарды ескерсек,  манағы айтқан 75000 теңгенің жұмырға жұғымсыз болып қалатынын жақсы түсінерсіз...

– Айтпақшы, тұрғындар жертөле атаулының әлдебір меншік иелеріне өтіп кеткенін, сондықтан тұрып жатқан үй астынан тілімдей телімге ие бола алмай отырғанын айтып, жиі шағымданады. Осыдан хабарыңыз бар ма?

– Әрине, кондоминиум деген бар.  Яғни, әр пәтер иесінің тұрып жатқан тұрғын үйінің ішінде өзінің үлестік телімі болады. Ол бұрын болғанымен, қазіргі уақытта нарыққа орай ұстағанның қолында, тістегеннің аузында кетті. Мәселен, бұл Көкжиек ықшам ауданындағы үйлердің дені кезінде мемлекеттік бағдарлама бойынша салынған. Бірақ, құрылыс компаниялары өздеріне жүктелген бес қабатты үйлердің орынына 6-7 қабатты үйлер тұрғызған. Неге десеңіз, арзан бағаға салғандықтан, оларға шыққан шығынды ақтап алулары қажет. Сондықтан, бес қабатын мемлекеттік тапсырыс бойынша өткізсе, қалған екі қабатты сатып, түскен қаражатты өз қалталарына басқан. Тұрғындардың жертөле атаулыдан тілімдей жерге қол жеткізе алмай отырғаны содан.