Біреу қайтарды, біреу жоқ. Мемлекеттік қарыз НЕГЕ банктердің артын ашып берді?
Forte, Халық және ЦентрКредит банктері мемлекет алдындағы барлық қарыздарын жауып, мәселеге нүкте қойды. Ендігі назар Alatay City, РБК, Еуразия мен Нұрбанкке ауып отыр
Олар мемлекеттік қарыз мәселесімен қалай айналысып жатыр? Nege.kz әр банктің қарызды ерте қайтару перспективасына үңілген болатын.
Бұрынғы Jusan, қазіргі Alatau City банкі мемлекетке 1 триллион теңге қарыз деп жиі айтылып жүр. Соңғы біздің есебімізде қарызы 860 миллиард теңге болған. Осыған дейін Jusan өзі үшін проценті тым жоғары болған «Самұрық-Қазына» қорының 100 миллиард теңге қарызын мерзімінен бұрын қайтарып берді. Ал қалған 860 миллиард теңгені қайтару мерзімі 2040-2045 жылдар аралығына дейін созылған және пайыздық шарты 0,1%. Банк үшін бұл қарызды ерте қайтармай, өз графигімен төлеген тиімді болып тұр. Бірақ онда акционерлері жарытып дивиденд ала алмайды.
Тақырыпқа орай: Атау ауыстыру оңай. Қарызды қайтару НЕГЕ қиын?
2024 жылдың 179 миллиард теңгелік таза табысын қоса есептегенде, банк бірнеше жыл дивиденд төлемей, 794 миллиард теңге үлестірілмеген кірісті қордалап үлгерді. Бірақ 2025 жыл аяқталғаннан кейін, Alatau City банкінің жаңа қожайыны Вячеслав Ким дивиденд алғысы келетінін болжап отырмыз. Ол үшін Вячеслав Ким шамамен 160 миллиард теңге қарызды мерзімінен бұрын қайтаруы мүмкін. Бірақ тіпті сонда да, Alatau City Bank мемлекет алдындағы қарызы бәрінен көп қаржы институты болып қала береді.
Тағы бір Ким, Қазақмыстық Владимир Кимге тиесілі RBK банкі 2017 жылы мемлекеттен 243,7 миллиард теңге көмек алған еді. Акционері дивиденд алу үшін жыл сайын осы қарызды жырымдап болса да мерзімінен бұрын қайтарып келеді.
Бүгінгі күнге дейін RBK банкі 47,9 миллиард теңгені мерзімінен бұрын өтеді. Енді мемлекетке 195,8 миллиард теңге қарыз.
Еуразиялық банк те қаржылық сектордың тұрақтылығын арттыру бағдарламасы аясында 2017 жылы мемлекеттен 150 миллиард теңге қолдау тартқан болатын. Қазір жыл сайын оның 6 миллиард теңгелік процентін төлеп отыр. Кестеге сай, банк негізгі қарызын - 150 миллиард теңгені 2032 жылы бір төлеммен қайтаруы қажет.
8 жыл ішінде Еуразиялық банк мемлекетке сыйақы ретінде 48 миллиард теңге төлеген. 2032 жылға дейін тағы 42 миллиард теңге береді және сол жылы 150 миллиард теңгені толық аударады. Сонда 15 жылда 150 миллиард теңгені 240 миллиард теңге қылып қайтарып беруі қажет.
Еуразиялық банк акционерлері қазір бір-бірімен қырылысып, соттасып жатыр. Сондықтан қандай да бір ортақ шешімге келулері қиын.
Ал қордаланып қалған 311 миллиард теңге кірісті дивиденд ретінде шығарып алғысы келсе, онда осы ақшадан мемлекеттік қарыздың барлығын жауып тастаулары тиіс.
Қарызы ең аз банк – Нұрбанк. Ол 2017 жылы мемлекеттен 47 миллиард теңге қолдау алып, өзін құтқарған еді. 2024 жылы шамалы кіріс алса да, биыл дивиденд төлемейді. Себебі, банкте қордаланған шығын 82 миллиард теңгені көрсетіп отыр.
Бір нәрсе анық. Нұрбанк қазіргі жағдайда мемлекеттік қарызды ерте қайтара алмайды. Оған банктің қаржылық мүмкіндігі жоқ.
Осы жылдың басында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев «банк акционерлері қарызды мерзімінен бұрын қайтарсын» деп талап қойған еді. Ұлттық Банк төрағасы да бұл бағытта бірнеше келіссөз жүргізіп үлгерді. Нәтижесінде жеті банктің үшеуі қаржыны ерте қайтарып берді. Ал қалған төртеуі жақын жылдары әрекет етуге тырысатын болады.
