Дефолттан делюкске дейін. «Алтыналмастың» есебін НЕГЕ асыға күтеміз?
2022 жылы дефолт жағдайында болып, 2023 жылы қарызы 254 миллиард теңгеден асқан «Алтыналмас» акционерлік қоғамы 2024 жылы «Майқайын алтын» кәсіпорнын сатып алады. Компания оған ақшаны қайдан алды?
2024 жылдың сәуірінде «Алтыналмас» компаниясы «Майқайын алтын» кәсіпорнына кәсіби мамандар командасын тартып, кенішті қолына алғаны жөнінде ресми хабарлады. Естеріңізде болса, Майқайындағы кен орнында апат болып, жұмысы тұралап қалған болатын. 2024 жылдың тамызында кәсіпорында құрылыс және дайындық жұмыстары басталып, қазан айында кеніш жұмысы қайта жанданды. Ал қараша айында өндіріс жоспарланған көрсеткіштерге жетті.
Бізге қарызы бастан асып жатқан «Алтыналмастың» Майқайындағы кәсіпорынды қалай алғаны қызық. Әзірге қолда бар 2023 жылғы есептілікте ол мәміле туралы ақпарат жоқ. Ол тек 2024 жылғы есептілікте болатыны түсінікті. Бірақ компания бүгінгі күнге дейін өзінің 2024 жылғы аудиттелген есебін шығара қоймады.
2023 жылы «Алтыналмас» акционерлік қоғамының таза кірісі 79,6 миллиард теңге болған еді. Компания елдегі ең ірі үш алтын өндірушінің қатарына кіреді. Былтыр кәсіпорын 15,3 тонна алтын өндіруді жоспарлаған. Майқайынның ресурстық базасы қосылғанын есепке алсақ, ол көрсеткішке қол жеткізуге мүмкіндік болатыны сөзсіз.
2023 жылы «Алтыналмас» 254 миллиард теңге қарыз болса, соның 175,5 миллиард теңгесі VTB тобының алдындағы борыш болатын. Осы кредиттік желінің өндірістік ковенанттары бұзылғандықтан, ВБТ-ның қарызды бірден қайтаруды талап етуге құқы пайда болды. Артынан бұл мәселе алтын өндірушісі үшін оңынан шешілді.
Еліміздегі алтын өндіретін алпауыт кімнің қолында? 2023 жылғы аудиттелген есепке сай, компанияның 20 пайыз акциясы отандық бизнесмен Владимир Жұманбаевта, ал тағы 20 пайызы түрлі жеке инвесторларда. Бірақ қалған 60% үлеске «Family Trust» оффшорлық фирмасы иелік етеді.
Номиналды түрде компанияға «Family Trust» арқылы Ресей және Нидерланды азаматы Анна Березина басшылық етеді деп жазылса да, біздің білуімізше «Алтыналмастың» түпкі қожайындары – олигархтар Владимир Ким мен Эдуард Огай. Себебі, Анна Березинаның анасы Елена Якубовская саналы ғұмырын Ким мен Огайдың компанияларында басшылық қызметте өткізген еді.
Владимир Кимнің жүрісі мен транзакцияларын бақыласаңыз, қызық құбылыстың куәсі боласыз. Кейбір қадамдары бизнес логикасына қарама-қайшы келеді. Өз ақшасын салатын бизнесмен бұлай істемес еді.
Мысалы, өзіне тиесілі «RBK» банкі мемлекетке қарыз болса да, Владимир Ким оның үстіне қосып, мемлекетке 1 триллион теңге қарызы бар «Jusan bank»-ті сатып алды. «Алтыналмастың» Майқайынға ауыз салғаны да осы желістің жалғасы болуы мүмкін. Демек, ол «Ескі Қазақстан», не «Жаңа Қазақстанның» офшорлық жиен капиталына қол жеткізіп, өзгенің ақшасын басқара бастады деп топшылауға болатын сияқты...
